دانلود پایان نامه بررسی کابینه­ های مشروطه از فتح تهران تا کودتای رضاخان

متن کامل پایان نامه مقطع کارشناسی ارشد رشته :تاریخ

گرایش : تاریخ ایران اسلامی 

عنوان :  بررسی کابینه­ های مشروطه از فتح تهران تا کودتای رضاخان

دانشگاه آزاد اسلامی

واحد تهران مرکزی

دانشکده ادبیات و علوم انسانی

پایان نامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد (M. A)

گرایش: تاریخ ایران اسلامی

عنوان:

بررسی کابینه­ های مشروطه از فتح تهران تا کودتای رضاخان (۱۲۸۸-۱۲۹۹ه. ش)

استاد راهنما:

آقای دکتر نعمت احمدی نسب

استاد مشاور:

آقای دکتر فیاض زاهد

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

چکیده در یازده سال فاصله بعد از فتح تهران تا کودتای رضاخان به دلیل هرج و مرج جامعه، ۳۹ کابینه و میانگین هرسه ماه یک کابینه، وضعیت خوبی را از دولت­های این دوره­ی مشروطه بیان نمی­ کند. گذشته ازتغییرات پی درپی و مداوم باید به بحران­هایی که در کابینه­ها بود نیز اشاره نمود؛ ازنظر  خارجی دخالت مستقیم و بی حد و مرز دولت­های استعماری ازجمله روس و انگلیس درکلیه امورداخلی ایران و تعیین نخست وزیران موردنظرشان، دولت­ها را به عنوان بخشی از ابزار­های اعمال حاکمیت استعمار در ایران مبدل ساخته که با کشیده شدن جنگ جهانی اول به ایران شدیدتر گردید. البته درکنار این موارد باید از تجربه­ی نخست حکومت مشروطه و پارلمان در تاریخ ایران معاصر و مشکلاتی که دراین زمینه دولت­ها با آن مواجه بودند اشاره نمود. آنچه در این رساله مدنظر است تأثیر عوامل داخلی نظیر شورش­های محلی و دخالت­های کشور­های خارجی نظیر روس و انگلیس در بروز بحران در کابینه­های ایران می­باشد؛ به طوری که پایداری و استواری کابینه­ها از فتح تهران تا کودتای رضاخان نه فقط در بعد افزایش حیاتشان بلکه در ماهیت مستقل و استوارشان مورد بررسی قرارگیرد. واژگان کلیدی: اوضاع سیاسی، کابینه، دولت، کودتا، رضاخان

فهرست مطالب

عنوان             صفحه

فصل اول: مبانی پژوهش

۱-۱ مقدمه. ۲

۱-۲ بیان مسئله. ۳

۱-۳ پرسش­های پژوهش… ۴

۱-۴  فرضیه­ های پژوهش… ۴

۱-۵  هدف­های پژوهش وضرورت آن. ۵

۱-۶ روش پژوهش و شیوه جمع آوری اطلاعات.. ۵

۱-۷ موانع پژوهش… ۶

۱-۸ پیشینه پژوهش… ۶

۱-۹ بررسی و نقد منابع. ۷

۱-۹-۱ معرفی منابع دست اول. ۷

۱-۹-۲ منابع پژوهشی- تألیفی.. ۹

 

فصل دوم: اوضاع ایران در دوره محمدعلی شاه و کابینه­های این دوره

۲-۱ تقابل محمدعلی شاه با مشروطه خواهان و مجلس شورای ملی.. ۱۲

۲-۱-۱ واقعه میدان توپخانه. ۱۲

۲-۱-۲ قرارداد ۱۹۰۷٫ ۱۵

۲-۱-۳ سوء قصد به جان محمدعلی شاه ۱۶

۲-۱-۴ بمباران مجلس و آغاز استبداد صغیر. ۱۸

۲-۱-۵  فتح تهران و عزل محمدعلی شاه از سلطنت.. ۱۹

۲-۲ بررسی کابینه­ها قبل از فتح تهران. ۲۲

۲-۲-۱ کابینه میرزا نصرالله خان مشیرالدوله. ۲۲

۲-۲-۲ کابینه وزیر افخم (کابینه مجلل) ۲۳

۲-۲-۳ کابینه میرزا علی اصغرخان امین السلطان. ۲۳

۲-۲-۴ کابینه احمدخان مشیرالسلطنه. ۲۴

۲-۲-۵ کابینه ابوالقاسم خان ناصرالملک همدانی.. ۲۴

۲-۲-۶ کابینه حسینقلی خان نظام السلطنه مافی.. ۲۵

۲-۲-۷ کابینه احمدخان مشیرالسلطنه (کابینه بمباران) ۲۶

۲-۲-۸ کابینه سعدالدوله (آخرین کابینه قبل از فتح تهران) ۲۶

 

فصل سوم: بررسی علل بحران در کابینه­های مشروطه

۳-۱ تعریف نهاد کابینه. ۳۱

۳-۲ موانع شکل گیری حکومت پارلمانی و پایداری کابینه­ها ۳۲

۳-۲-۱ تجربه نخست حکومت مشروطه و مشکلات آن. ۳۳

۳-۲-۲ تقابل سلطنت، مجلس ملی و هیأت دولت.. ۳۴

۳-۲-۲-۱ نقش مجلس در ناپایداری کابینه­ها ۳۵

۳-۲-۲-۲ شکنندگی مجالس دوم و سوم شورای ملی.. ۳۶

۳-۳ ماهیت و ترکیب وزرا و نمایندگان. ۳۸

۳-۳-۱ نخبگان خوش باور و حیرت زده ۴۱

۳-۳-۲ حاکمیت روابط و نه ضوابط.. ۴۲

۳-۳-۳ جناح بندی­های سیاسی.. ۴۳

۳-۳-۳-۱ دموکرات­ها و اعتدالیون. ۴۵

 

فصل اول: نقش عوامل داخلی و دخالت بیگانگان در ناپایداری کابینه­ها

۴-۱ دخالت­های خارجی.. ۴۹

۴-۱-۱ نقش روسیه در بی ثباتی وضعیت ایران. ۵۰

۴-۱-۱-۱ اولتیماتوم دولت روس… ۵۱

۴-۱-۲ مداخلات انگلستان در ایران. ۵۳

۴-۱-۲-۱ ورود ایران به جنگ جهانی اول. ۵۴

۴-۱-۲-۲ پیامدهای جنگ جهانی اول و بروز قحطی.. ۵۵

۴-۱-۲-۳  قرارداد ۱۹۱۹٫ ۵۶

۴-۲ عدم وجود امنیت داخلی.. ۵۷

۴-۲-۱ بحران مالی و اقتصادی.. ۵۹

۴-۲-۲ شورش­های محلی.. ۵۹

۴-۲-۲-۱ قیام شیخ محمد خیابانی.. ۶۰

۴-۲-۲-۲ جنبش جنگل در شمال ایران. ۶۲

۴-۲-۲-۳ ناامنی­های شیخ خزعل درجنوب ایران. ۶۴

 

فصل پنجم: بررسی کابینه­ها از فتح تهران تا کودتای رضا خان

۵-۱ وضعیت کابینه­ها بعد از فتح تهران. ۶۶

۵-۲ کابینه­ها از فتح تهران تا شکل گیری دولت مهاجرت.. ۶۶

۵-۲-۱ نخستین کابینه رسمی بدون رئیس الوزرا ۶۷

۵-۲-۲ کابینه محمدولی خان تنکابنی.. ۶۸

۵-۲-۳ کابینه میرزاحسن خان مستوفی الممالک… ۷۰

۵-۲-۴ کابینه محمدولی خان تنکابنی.. ۷۲

۵-۲-۵ کابینه صمصام السلطنه بختیاری.. ۷۵

۵-۲-۶ کابینه محمدعلی خان علاءالسلطنه. ۷۹

۵-۲-۷ کابینه میرزا حسن خان مستوفی الممالک… ۸۱

۵-۲-۸ کابینه میرزاحسن خان مشیرالدوله پیرنیا ۸۲

۵-۲-۹ کابینه عبدالمجیدمیرزا عین الدوله. ۸۳

۵-۲-۱۰ کابینه میرزا حسن خان مستوفی الممالک… ۸۵

۵-۲-۱۱ کابینه عبدالحسین میرزا فرمانفرما و دولت مهاجرت.. ۸۷

۵-۳ کابینه­ها بعد از دولت مهاجرت تا کودتای رضاخان. ۸۸

۵-۳-۱ کابینه محمدولی خان تنکابنی.. ۸۹

۵-۳-۲ کابینه میرزاحسن خان وثوق الدوله. ۹۰

۵-۳-۳ کابینه محمدعلی خان علاءالسلطنه. ۹۲

۵-۳-۴ کابینه عبدالمجید میرزا عین الدوله. ۹۳

۵-۳-۵ کابینه میرزا حسن خان مستوفی الممالک… ۹۴

۵-۳-۶ کابینه صمصام السلطنه بختیاری.. ۹۵

۵-۳-۷ کابینه میرزاحسن خان وثوق الدوله. ۹۷

۵-۳-۸ کابینه میرزا حسن خان مشیرالدوله پیرنیا ۱۰۰

۵-۳-۹ کابینه فتح الله خان سپهداراعظم گیلانی.. ۱۰۱

 

فصل ششم: معرفی وزارت خانه­ها و نخست وزیران از فتح تهران تا کودتای رضا خان

۶-۱ شرح حال نخست وزیران. ۱۱۲

۶-۱-۱ محمدولی خان سپهدار تنکابنی.. ۱۱۲

۶-۱-۲ میرزا حسن خان مستوفی الممالک… ۱۱۳

۶-۱-۳ نجفقلی خان صمصام السلطنه بختیاری.. ۱۱۴

۶-۱-۴ میرزا محمدعلی خان علاءالسلطنه. ۱۱۵

۶-۱-۵ میرزا حسن خان مشیرالدوله پیرنیا ۱۱۵

۶-۱-۶  عبدالمجید میرزا عین الدوله. ۱۱۶

۶-۱-۷ عبدالحسین میرزا فرمانفرما ۱۱۷

۶-۱-۸ میرزا حسن خان وثوق الدوله. ۱۱۷

۶-۱-۹ فتح الله خان سپهداراعظم رشتی.. ۱۱۸

۶-۲ وظایف ادارات در وزارتخانه ها ۱۱۹

۶-۲-۱ وزارت عدلیه. ۱۱۹

۶-۲-۲ وزارت مالیه. ۱۲۰

۶-۲-۳ وزرات امور خارجه. ۱۲۰

۶-۲-۴ وزارت داخله. ۱۲۰

۶-۲-۵ وزارت فوائد عامه. ۱۲۱

۶-۲-۶ وزارت علوم (معارف و اوقاف) ۱۲۲

۶-۲-۷ وزارت جنگ (لشکر) ۱۲۲

۶-۲-۸ وزارت تجارت.. ۱۲۳

۶-۲-۹ وزارت پست و تلگراف.. ۱۲۳

۶-۳ نتیجه گیری.. ۱۲۳

منابع. ۱۲۶

چکیده انگلیسی

مقدمه

بررسی کابینه­های مشروطه از فتح تهران درسال ۱۲۸۸ه. ش تا کودتای رضاخان درسال ۱۲۹۹ه. ش عنوان پایان نامه­ای بود که بواسطه­ی حساسیت دوره­ی مورد بحث (۱۲۸۸-۱۲۹۹ه. ش) برای پژوهشگر جذابیت داشت؛ آشفتگی­های داخلی و دخالت بیگانگان در این دوره به اوج خود رسیده و کابینه­ها نیز تحت تأثیر این شرایط با صدمات و بحران­هایی مواجه شدند. لذا دراین پژوهش تلاش بر این است که کابینه­ها مورد بررسی وتحلیل قرارگیرند تا عوامل داخلی و خارجی بحران ساز درطول این سال­ها و دشواری­هایی که وزرا با آن درگیر بودند شناسایی و معرفی گردد.

کابینه­هایی که در رساله بررسی شده، در شرایط بسیار حساس کشور زمامدار نظام نوپای مشروطه گردیدند و هنوز جایگاه محکم خود را در نظام سیاسی ایران نیافتند که با فتح تهران و خلع محمدعلی شاه، دوره­ی جدیدی آغاز شد که خواهی نخواهی کارکرد آن­ها در فراز و فرود اوضاع، سرنوشت ساز بوده است. دراین دوره که یکی از دوران مورد بحث نظام مشروطه است، کابینه­هایی روی کارآمد که برای نخستین بار در تاریخ ایران از سوی برخی از آنان برنامه ­های مدوّن گوناگونی گاه به منظور تحقق اهداف جنبش مردم و بهبودی امور کشور و در مواردی جهت پیشبرد اهداف دولتمردان و صاحب منصبان مطرح شد. ولی بنابه علل و عواملی چند آنگونه که باید پیشرفت و استواری نیافت؛ درنتیجه اقشار و گروه­های مختلف نسبت به مشروطه بدبین گردیده و بستر ذهنی و عینی برای کودتای رضاخان و پادشاهی وی فراهم گردید و درآخر رضاخان توانست با اتکا بر عوامل داخلی و خارجی و تاحدودی توانایی فردی جریان حوادث را به نفع خود پایان دهد.

براین اساس مطالب پایان نامه در شش فصل تنظیم شده است؛ فصل اول شامل کلیات می­باشد.

در فصل دوم که مقدمه­ای برای ورود به بحث اصلی و مورد نظر است به ذکر مشخصات و بحران­های دوران محمدعلی شاه و زمینه­هایی که منجر به فتح تهران توسط مجاهدان گردید پرداخته شده و در آخر کابینه­های این دوره جهت آشنایی با دولت­ها و وزرایی که قبل از فتح تهران برسرکار بوده ­اند، مطرح شده است.

فصل سوم به معرفی و بررسی عوامل بحران سازی که کابینه­ها در زمان شکل گیری و حتی بعد با آن مواجه بودند پرداخته است. ازآنجا که پس از مشروطه تشکل­های سیاسی مدرن وارد ایران شد اختلافاتی وجود داشت که ناکارآمدی حکومت و مجلس، همچنین سوءاستفاده­های برخی افراد از این شرایط جدید و تقویت موقعیت خود بر این آشفتگی­ها دامن می­زد.

از آنجا که موقعیت سیاسی جامعه از نظر شرایط داخلی و روابط با کشور­های خارجی بر وضعیت کابینه­ها تأثیر گذار است در فصل چهارم نیز به بررسی این عوامل پرداخته شده است؛ در این زمان به دلیل ناکارآمدی دولت و تجربه نداشتن احمد شاه، دخالت کشور­های خارجی و آشفتگی­های داخلی به اوج خود رسید که کابینه­ها را با بحران روبرو می­ساخت.

در فصل پنجم که بیشترین تأکید رساله است، فعالیت­های کابینه­ها بررسی شده، عوامل روی کارآمدن و براندازی آن­ها بیان رشده است. شایان ذکر می­باشد به دلیل آنکه هرکدام از عوامل داخلی وخارجی بحران ساز در کابینه­ها در فصل­های پیشین به طور مفصل شرح گردید در این فصل از توضیح زیاد اجتناب شده است.

در فصل آخر رساله تنها به بیان شرح حال نخست وزیرانی که در طول این سال­ها بر سرکار آمده و ذکر شرح وظایف هر وزارتخانه اکتفا شده است؛ چراکه تعداد وزرای روی کارآمده در دوره­ی مورد بحث زیاد است و معرفی هریک بطور جداگانه در این پژوهش امکان پذیر نبود.

۱-۲ بیان مسئله

به دنبال فتح تهران به دست مجاهدان در ۲۳تیرماه۱۲۸۸/ ۲۴جمادی الثانی۱۳۲۷/ ۱۳ژانویه۱۹۰۹م و استعفای شاه ازسلطنت، اجتماع بزرگی از ملیون و سران مشروطه در بهارستان تشکیل شده و برای اداره­ی امور کشور  ۲۲نفر به عنوان هیأت مدیره انتخاب و احمد میرزا، پسر سیزده ساله­ی محمدعلی شاه را به سلطنت رساندند. چون او به سن بلوغ نرسیده بود عضدالملک، رئیس معمّر^[۱] ایل قاجار، به نیابت سلطنت انتخاب گردید. دولت جدید و جوان مشروطه با مسائل پیچیده­ داخلی مثل تشکیل احزاب گوناگون، ترور شخصیت­های بزرگ و قیام­های متعدد در داخل کشور مواجه بود. ازطرف دیگر بی کفایتی حکومت مرکزی، ازهم گسیختگی مالی کشور و فرصت طلبی کشور­هایی نظیر روس و انگلیس درتعیین نخست وزیران موردنظر خود جهت تأمین منافع وخواسته هایشان، وضع مملکت را هرروز أسف بارتر می­کرد. دراین میان جنگ­های خارجی و قرارداد­های تحمیلی بر وخامت اوضاع افزود. شرایط تا جایی پیشرفت که رضاخان سردارسپه از وضع آشفته­ی مملکت و بی کفایتی دولت سود جسته و درسوم اسفند ۱۲۹۹ش با دسته­های قزاق که از پیش مقدمات آن فراهم شده بود، از قزوین به تهران حرکت و دستگاه­های دولتی را تصرف نمود. در این مدت کوتاه مورد بحث،
کابینه­های زیادی برسرکارآمدند؛ به طوری که در فاصله­ی بین سال­های ۱۲۸۸تا ۱۲۹۹ه. ش، با احتساب کابینه­های ترمیمی و کابینه مهاجرت، ۳۹ کابینه شکل گرفت که هیچکدام کفایت لازم را برای اداره­ی دولت نداشتند. ازآنجا که با مطالعه و تطبیق هرکابینه با ادوار قانون گذاری وعملکرد آن در هردوره می­توان تاحدی به ثبات وتزلزل دولت­ها و وضع حکومت آن­ها پی برد، سؤال مطرح
می­شود که چه کابینه­هایی در دوره­ی مذکور فعالیت داشتند و چرا مدت خدمت هرکدام ازآن­ها کوتاه بود؟

۱-۳ پرسش­های پژوهش

این پژوهش از یک پرسش اصلی و دو پرسش فرعی به شرح زیر تشکیل شده است:

الف) پرسش اصلی:

1. علت تشکیل کابینه­های مختلف بین سال­های ۱۲۸۸تا ۱۲۹۹ش چه بود؟

ب) پرسش­های فرعی:

1. وضعیت عملکرد کابینه­ها بعداز فتح تهران تا کودتای رضاخان چگونه بود؟
2. تأثیر شرایط سیاسی ایران و دول خارجی بر تغییر پی درپی کابینه­ها چه می­باشد؟

۱-۴  فرضیه­ های پژوهش

براساس سؤالات فوق، فرضیات زیر مطرح شده و اساس پژوهش قرارگرفته است:

فرضیه اصلی:

ازآنجا که بعداز فتح تهران به دست مجاهدان دولت مرکزی نتوانست به اقتدار قبل دست یابد
کابینه­های مختلفی برسرکار آمدند و هرکدام به دلیل ناتوانی در اداره­ی امور، مدت کوتاهی برسرکار بودند.

فرضیه­ های فرعی:

1. بعداز فتح تهران درسال ۱۲۸۸ش، کابینه­ها بسیار متزلزل و کم دوام­تر ازقبل بوده و با بی کفایتی و فرصت طلبی برخی از وزرا همراه بود.
2. درسال­های بین ۱۲۸۸تا ۱۲۹۹ش، آشفتگی سیاسی و عدم مدیریت لایق در سطح جامعه حاکم بود که این امر موجب سوءاستفاده­هایی در داخل کشور و همچنین نفوذ کشور­های بیگانه شد.

۱-۵ هدف­های پژوهش وضرورت آن

تحقیق پیرامون اوضاع سیاسی و اجتماعی دوره­ی بین روی کارآمدن احمدشاه تا کودتای رضاخان از طریق بررسی وضعیت و تعداد کابینه­هایی که در دوره­ی مذکور برسرکار آمده­اند، سبب روشن سازی وضعیت جامعه دراین زمان می­شود که با این تفکر در کار­های دولت و تجزیه و تحلیل وقایع، با تأثیر رخداد­های داخلی وخارجی بر این تحولات، آشنا می­شویم.

۱-۶ روش پژوهش و شیوه جمع آوری اطلاعات

این تحقیق براساس روش تاریخی صورت می­پذیرد و شیوه­ی جمع آوری اطلاعات در تحقیق مبتنی بر گردآوری داده ­ها از منابع مختلف و تنظیم آن به روش تاریخی با رویکرد توصیفی و تحلیلی است. بنابراین اساس، ابتدا طبق روال معمول گردآوری اطلاعات تاریخی صورت گرفته است که جمع آوری این داده ­ها از طریق کتب، مقالات و روزنامه­ها تقریباً شش ماه به طول انجامید. گام بعدی طبقه بندی فیش­ها بود؛ در راستای اجرای این گام، فهرستی از فصل­های احتمالی تحقیق فراهم شد و طبق فهرست مذکور، فیش­ها که تمامی آن­ها نام گذاری شده بود، طبقه بندی و درآخر با قرار دادن مطالب موجود و حذف و اضافه نمودن برخی اطلاعات و تحلیل­ها، پژوهش حاضر آماده گردید.

۱-۷ موانع پژوهش

بدون شک تحقیق حاضر با کاستی­هایی روبروست؛ پژوهشگری که درباره تاریخ مشروطه ایران به مطالعه می ­پردازد، نه به لحاظ کمبود بلکه ازجهت فراوانی منابع و اسناد موجود در کتابخانه­ها نیازمند مطالعه و صرف زمان بسیاری می­باشد که در یک تحقیق ناممکن است.

۱-۸ پیشینه پژوهش

پیش از این تألیفاتی چند، به کابینه­های دوران مشروطیت پرداخته­اند که معرفی کلی آن­ها در ارزیابی اهمیت این پژوهشنامه بی تأثیر نخواهد بود.

– فؤاد پورآرین(انقلاب فراموش شده): دراین کتاب نویسنده به معرفی دولت­های ایران از انقلاب مشروطه تا کودتای رضاخان می ­پردازد و دغدغه­ها و مشکلات پیش روی دولت­ها را در هر دوره از مجلس شورای ملی بررسی می­ کند.

– جمشید ضرغام بروجنی(دولت­های عصرمشروطیت): این کتاب حاوی اطلاعات کلی و شناسنامه­ای از کابینه­های ایران از آغاز تازمان تألیف (۱۳۵۰ش) می­باشد و بااینکه بعداز ذکر هرکابینه بطور مختصر رویداد­های مربوط به آن بیان شده ولی درخیلی موارد قابل استناد و صحیح نمی­باشد.

– حسین ملکی زاوش(دولت­های ایران درعصر مشروطیت): این اثر اقتباسی از کتاب ضرغام بروجنی است با تفاوتی اندک در برخی موارد و البته موضع گیری­های تند نویسنده بخصوص درمورد وزرای روی کارآمده در کابینه­ها می­باشد.

– صادق رضازاده شفق(دولت­های ایران از ابتدای مشروطیت تاظهور سلسله پهلوی): این کتاب صرفاً فهرستی از مشخصات کابینه­ها بوده و حتی شامل اطلاعات کلی دو کتاب قبل نیست.

[۱]  یکی از بزرگان و سالخوردگان طایفه قاجار

تعداد صفحه : ۱۴۹

قیمت : ۱۴۷۰۰تومان

بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد

و در ضمن فایل خریداری شده به ایمیل شما ارسال می شود.

پشتیبانی سایت :        *       [email protected]

در صورتی که مشکلی با پرداخت آنلاین دارید می توانید مبلغ مورد نظر برای هر فایل را کارت به کارت کرده و فایل درخواستی و اطلاعات واریز را به ایمیل ما ارسال کنید تا فایل را از طریق ایمیل دریافت کنید.

 

[add_to_cart id=153023]

—-

پشتیبانی سایت :       

*