پایان نامه کارشناسی ارشد رشته معارف قرآن
تجربه دینی شناختاری در قرآن
(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)
تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :
(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)
هدف این پایان نامه بررسی تجربه دینی شناختاری در قرآن است. دیدگاههای مختلفی پیرامون تجربه دینی مطرح گردیده که مهمترین آنها تجربه دینی شناختی ادراکی میباشد. سؤال اصلی این پایان‌نامه این است که آیا قرآن تجربه دینی را به عنوان منبع مستقل شناخت و معرفت به رسمیّت می‌شناسد؟ اگر چنین است آیا همه تجارب دینی دارای چنین بار معرفتی هستند یا اینکه بین موارد آن تفاوتی وجود دارد؟
فرضیه اصلی پایان‌نامه ما این است که قرآن تجربه دینی را به عنوان راهی مستقل برای دریافت حقایق به رسمیت می‌شناسد اما میزان این معرفت بخشی در تجارب مختلف متفاوت است به علاوه قرآن شرایط و موانعی را برای این تجارب ذکر می کند.
ما برای بررسی این موضوع پس از ذکر مقدمات و مفاهیم کلّی به مهمترین دیدگاه‌ها پیرامون چیستی تجربه دینی اشاره می‌کنیم و در نهایت با بررسی آیات قرآن و تفاسیر، دیدگاه مورد قبول قرآن را نشان خواهیم داد.
کلید واژه‌ها: تجربه دینی، شناختی، مکاشفه، مشاهده، امر قدسی
فهرست تفصیلی:
تاریخچه‌ی تجربهی دینی در الهیات مسیحی و سنت عرفان اسلامی: ۱۴
تقسیمی دیگر برای تجربه دینی: ۳۳
فصل دوم: چیستی تجربهی دینی.. ۴۰
– دیدگاه متفکران غربی دربارهی تجربه دینی: ۴۱
اول: نظریه‌ی احساسی، عاطفی: ۴۱
نقد و بررسی تجارب عاطفی احساسی: ۴۳
دوم: نظریه‌ی ادراکی، شناختی: ۴۴
نقد و بررسی تجارب ادراکی، شناختی: ۴۵
تعریف مکاشفه یا تجربهی دینی: ۴۹
مراتب درک خدا در تجربه دینی.. ۵۲
چرا تجربه دینی و مکاشفه‌ی ذات خداوند محال است؟. ۵۴
نقش تجربهی حسی در شناخت امر قدسی.. ۵۶
عرفاء و تکلم بشر با خداوند: ۷۶
تکلم بشر با ارواح و انسانهای برزخی: ۷۸
انواع ادراک و تعداد عوالم از دید ملاصدرا: ۸۵
مراتب تجربه دینی و درک یقینی: ۸۸
مراتب کمال عقل نظری و عملی برای درک حقایق: ۹۰
موانع مکاشفه و تجربهی دینی از دید ملاصدرا (حجابها) ۹۲
جایگاه معرفتی تجربه دینی در هندسه معرفتی: ۹۴
فصل سوم: تجربه دینی در قرآن. ۹۹
علل ذکر تجارب دینی در قرآن. ۱۰۰
تفاوت میان وحی، الهام، تحدیث… ۱۰۸
مقامات انسانی و درجه پیامبر. ۱۱۳
سه دیدگاه درباره پدیده وحی: ۱۲۱
تجارب دینی مؤمنان و غیر مؤمنان ( کفار) ۱۲۲
آیات متناسب تجربه دینی احساس: ۱۲۸
بررسی آیات تجربه احساسی و عاطفی: ۱۳۱
تجربه دینی، تفسیری، تبیینی.. ۱۳۳
بررسی آیات مربوط به نظریه تفسیری تبیینی: ۱۳۴
اشکالات وارد بر این نظریه: ۱۳۵
تجربه دینی ادراکی شناختی در قرآن: ۱۳۷
انواع ادراک در تجربه‌های دینی قرآن: ۱۴۱
بررسی آیات مربوطه به رؤیت خدا ۱۵۴
موانع درک امر قدسی از دیدگاه قرآن: ۱۷۴
تجربه‌های الهی و غیر الهی: ۱۷۹
معیار و میزان تجربه‌های الهی و غیر الهی.. ۱۸۲
آیا هر تجربه دینی خطاپذیر است؟. ۱۸۶
نقش عالم رویا یا خیال متصل در تجربه ادراکی.. ۱۹۵
آیا مشاهدات در رؤیا نیاز به تعبیر دارد. ۱۹۹
نقش تجارب دینی در سعادت انسان. ۲۰۱
فصل چهارم: جمع بندی و نتیجه گیری.. ۲۰۵
مقدمه:
پس از پایان یافتن قرون وسطی و آغاز دورهی روشنگری نقدهای جدی توسط اندیشمندان غرب نسبت به رابطه عقل و دین صورت گرفت، به گونهای که برخی وجود هرگونه رابطهای را انکار نمودند، و معتقد شدند که معارف دینی قابل توجیه عقلانی نیست. زیرا حجیت عقل که پیش از آن به صورت نادرستی موردتأیید قرار گرفته بود، زیر سؤال رفت، و دیدگاههای جدیدی پیرامون ماهیت و محدوده عقل مطرح گردید. این تغییرات بیشتر تحت جریان رمانتیسم که به عنوان نقدی بر عقل‌گرایی افراطی به وجود آمده بود صورت گرفت. از سوی دیگر تجربهگرایی هر چه بیشتر قدرت می‌گرفت و وجود نوعی اعتقادات براساس تجربه احساس نیاز میشد. بنابراین دانشمندان به دنبال این پرسش به دنبال راه کارهای مناسب دیگری میگشتند. برای مثال یکی از راه کارها راه کار (کی یر که گور)[۱] بود که بیان میکرد، که هیچ توجیه عقلانی معتبری برای اثبات باورهای دینی وجود ندارد. زیرا اصولا ایمان امری برهان ناپذیر است. به نظر او ایمانی که محصول برهان باشد ایمان نیست، بلکه خود برهان است. در حالی که ایمان نوعی اعتماد به امر ناپیدا و نامعقول است. ایمان نوعی احساس خود رهایی و حرکت به سوی امور غیر معقول است. در حقیقت ایمان یک انتخاب بدون جهت و بدون دلیل است که امکان برد و باخت در آن است.[۲] ولی در صورت پیروزی جوایز بیشماری درانتظار انسان است.
اما راه کار معتقدان به تجربهی دینی خصوصا شلایرماخر چیز دیگری بود. شلایرماخر[۳] میپذیرفت که ایمان و دین امری غیرمعقول است اما در عوض هستهی دین نوعی تجربه است که امری غیر شناختی است. هستهی مرکزی همهی ادیان تجربه دینی است و تجربهی دینی نوعی احساس و عاطفه است که صاحب تجربه در مسیر تجربه امر متعالی کسب مینماید.[۴]
همین مطلب از گذشتههای دور در میان متفکران اسلامی هم وجود داشت. این سؤال همیشه مطرح بوده است که آیا دین دارای هسته و مرکز است؟ و اگر هست این مرکز چیست؟ آیا معارف دینی قابل تبیین عقلانی هستند یا خیر؟ و آیا درک خداوند همراه نوعی شناخت و ادراک هست یا خیر؟ اصولا نسبت انسان با عالم قدس و عالم غیب چگونه است؟ آیا انسان توانایی ارتباط با عوالم دیگر را دارد یاخیر. اگر دارد چه روشی وجود دارد، و آیا همه کس به هر شیوهای چنین توانایی را دارند یا اینکه شرایط خاصی برای چنین امر مهمی وجود دارد؟ دانشمندان مسلمان برای کشف این حقیقت تلاشهای بسیاری نموده اند و در این باره کتابهای مختلفی نوشتهاند. اما این نوشتهها به صورت متمرکز و آنهم به صورت بحث منسجم با روش شناسی جدید نبوده است.
همهی دانشمندان و علمای اسلامی اعتراف دارند که قرآن کاملترین، جامعترین، سودمندترین کتاب در میان بشر و همچنین مرجع نهایی در فهم و داوری مسائل دینی است. لذا باید مهمترین نیازهای بشر را جوابگو باشد. ولیکن تلاشها برای دستیابی به موضع قرآن در این موضوع کافی نبوده است. در تمام جستجوهای انجام شده از کتب ومقالات معتبر، تحقیقی جامع با محوریت قرآن در این موضوع نیافتیم. نوشتههای پراکنده و بعضا غیر منطبق با اصول اسلامی، قرآنی، ما را بر آن میدارد که نوشتهای نسبتاً جامع در این باره تهیه نمائیم تا دیدگاههای مختلف علمای مسلمان در علوم و کتابهای مختلف، حول محور قرآن جمعآوری شود و مورد نقد وکنکاش قرار گیرد.
خصوصا لازم است که این تلاشها با روش و متد جدید و با نگاهی به علم جدید و کلام جدید در حوزه غرب صورت بگیرد تا نقصانهای احتمالی برطرف گردد.
باید دید که آیا میشود که تجربه دینی را به عنوان شاهدی برای مدعیات دینی پذیرفت، یا اینکه آنرا بیشتر یک امر شخصی وغیر مستدل بدانیم و همچنین باید دید که آیا میتوان تجربهی دینی را به عنوان بدیلی مناسب برای استدلالهای عقلی پیرامون دین دانست یا اینکه حجیت آنرا باید خیلی محدود دید.
چنین امری با بهره گرفتن از فلسفه، کلام قدیم، کلام جدید، فلسفه دین، فلسفه غرب، تفسیر، عرفان و سایر علوم و معارف مرتبط بدست میآید. در حقیقت در یک فرایند تطبیقی باید تمام علوم مرتبط را به کار گرفت و همه را حول محور قرآن قرار داد تا بتوانیم نتیجهی مطلوب را بدست آوردیم.
این موضوع از جهات مختلفی قابل بررسی است که با یکدیگر شباهتها و تفاوتهایی دارند. یکی از آن جهات، جهت تفسیری این مسأله است. زیرا این موضوع براساس قرآن قابل تبیین و نقد و بررسی است قرآن کریم نسبت به این موضوع مهم بیتفاوت نبوده است. جهت دوم مسأله بحث کلامی آن است. علم کلام جدید و قدیم و همچنین فلسفهی دین به روشنی به این مسأله پرداختهاند و آنرا مورد بررسی قرار دادهاند، به گونهای که در بسیاری از مباحث نقش کلیدی را ایفاء می کند. جهت سوم مسأله وجههی فلسفی مسأله است. این مسأله براساس فلسفههای مختلف خصوصا فلسفهی صدرایی قابل بررسی است. فلسفهی صدرا به این بحث اهمیت ویژهای داده است و در کتب مختلف به این مسأله پرداخته است. از آنجا که روش صدرا جمع بین قرآن و برهان و عرفان است، این موضوع باعث رشد و شکوفایی این مسأله گردیده و بسیاری از شبهات ومعضلات مختلف توسط صدرا برطرف شده است. ملاصدرا هدف فلسفه را شناخت خدا و تشبه به او قرار داده است و لذا شناخت خدا که ارتباط مستقیمی با مبحث ما دارد کاملا با فلسفه هم جوشی دارد. جهت چهارم این بحث در معارف قرآن است. معارف قرآن به سلسله مباحث و موضوعات و علوم داخل قرآن اطلاق میشود. یکی از این معارف، مسأله تجربهی دینی است.
درهر مبحث علمی شناخت اهداف آن مبحث بسیار مهم است. و اهداف هر بحثی بسته به نقش آن بحث و تأثیرگذاری آن در مباحث دیگر و مسائل روز، مشخص میشود. شناخت تحولات جدید در حوزه تجربهی دینی بر ما روشن میسازد که این موضوع چه اهدافی را دنبال می کند. این بحث در گذشته دارای ارزش چندانی نبود وکسی به اهمیت آن پی نبرده بود. اما با ورود علوم جدید ومسائل جدید به داخل کشور، این بحث آهسته آهسته اهمیت خود را نشان داد، به گونهای که در دورهای از زمان به محوریترین مباحث کلامی تفسیری تبدیل شد. براساس همین بحثها و مقالات و کتابهای مختلفی در کشور ما مطرح شد که هریک به نوبهی خود دارای ارزش ویژهای است.
بحث تجربه دینی کلیدیترین مباحث الهیاتی را هدف قرار داده است و آنها را مورد بررسی قرار میدهد و در صورت کم توجهی به این مسائل، اساس الهیات را متزلزل میسازد. و لذا هدف این تحقیق بررسی جنبه های مختلف بحث تجربهی دینی، خصوصا جنبهی ادراکی و شناختی آن است. تجربهی دینی در درون خود مسائل بسیار زیادی را دارا میباشد که توجه به هرکدام از آنها درخور اهمیت است. یکی از مباحث مطرح شده در تجربه دینی گوهر دین است. تجربه دینی به این پرسش پاسخ میدهد که اساس و محور هر دینی چیست؟ آیا دین دارای هستهای است و اگر دین به این شکل ترسیم شود، محور دین چیست؟ برخی بر این عقیدهاند که محور دین امری معنوی است و ما میتوانیم با استدلال و تفکر به این محور دست یابیم.
برخی هم بر این عقیدهاند که محور دین امری معقول نیست، بلکه امری احساسی است و با استدلال عقلی نمیتوانیم به مرکز دین برسیم. در مکاتب فکری و فلسفی دربارهی محور دین اظهار نظرهای مختلفی شده است و هرکس به اندازه توان خود به این پرسش پاسخ داده است. تجربهی دینی محور دین را از جنس امور معنوی میداند. گوهر دین نزد این تفکر همان تجربه دینی است. اما ماهیت وچگونگی این تجربه اختلاف برانگیز بوده است و نحلههای مختلفی دربارهی محور این تجربه به وجود آمده است. شلایرماخر تجربه دینی را امری احساسی و غیر ادراکی میدانست،[۵] اما عدهای هم از ادراکی بودن این تجربه سخن گفتهاند. دسترسی به پاسخ این مسأله خصوصا از زبان قرآن نیازمند غور در قرآن و تفاسیر و روایات است. بنابراین درک درست از تجربه دینی می تواند در نوع تفکر ما و جهانبینی ما نقش اساسی ایفا کند.
نکتهی مهم دیگری که در بحث تجربه دینی به آن پاسخ داده میشود این است که آیا بر فرض وجود چنین تجارب و مکاشفات و مشاهداتی، آیا ارزش معرفت شناختی این باورها تا چه حد است؟ آیا چنین مشاهداتی ما را در راه رسیدن به باور صادق موجه همراهی می کند یا نه؟ و آیا این امور می‌تواند اعتقادات ما را توجیه کند یا اینکه صرفا به اندازه تاییدی برای باورهای ما به شمار میرود. اگر ارزش معرفت شناسی این تجارب اثبات شود نقش خود را در نظام اعتقادی ما به خوبی نشان خواهد داد. و ما به صورت موجهی میتوانیم در نظام باورهای خود از این امور استفاده نمائیم.
به علاوه کنکاش در این تجارب به ما میفهماند که شروط، اسباب، و موانع یک تجربهی موفق چه چیزهایی هستند. آیا رسیدن به چنین تجربهای با چه خطرات و موانعی مواجه است و آیا همگان می‌توانند به چنین تجاربی دست پیدا کنند یا خیر. اگر این راه اختصاصی نیست، شرایط رسیدن به این هدف چگونه است؟ از آنجا که بسیاری از مباحث فلسفی، کلامی، تفسیری، عرفانی مبتنی بر این بحث است و در کشور ما هم این مسأله مناقشه برانگیز بوده است، لذا به نظر میرسد که تلاش هر چه بیشتر ما در این راه، کمک شایانی به سایر مباحث از این دست مینماید.
قرآن کریم به عنوان متن اصلی اسلامی و محور تمامی علوم اسلامی توجه خاص به این گونه تجارب و دریافتهای قدسی نشان داده است. تلاش ما در این پایان‌نامه نشان دادن میزان اهتمام قرآن به این بحث و بررسی موارد ذکر شده در کلام الهی و پی بردن به نگرش قرآن دربارهی حجیت این تجارب میباشد.
[۱] – Kierkegaard وی متکلم مشهور دانمارکی است که تأثیر بسزایی در علم کلام جدید گذاشته است. (۱۸۵۵-۱۸۱۳).
[۲] – کاپلستون فردریک، تاریخ فلسفه، ج۷، ص۳۳۴، انتشارات سروش ۱۳۸۷٫
پترسون مایکل، و دیگران، عقل و اعتقاد دینی، ترجمه احمد نراقی و ابراهیم سلطانی، ناشر طرح نو ۱۳۷۹، ص۷۹٫
[۳] – schleiermacher.
[۴] – کاپلستون فردریک ، پیشین، ج۷، ص۱۵۷٫
[۵] – پترسون مایکل و دیگران، پیشین، ص۴۲٫
تعداد صفحه : ۲۲۸
قیمت : ۱۴۷۰۰تومان
بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد
و در ضمن فایل خریداری شده به ایمیل شما ارسال می شود.
پشتیبانی سایت : * [email protected]
در صورتی که مشکلی با پرداخت آنلاین دارید می توانید مبلغ مورد نظر برای هر فایل را کارت به کارت کرده و فایل درخواستی و اطلاعات واریز را به ایمیل ما ارسال کنید تا فایل را از طریق ایمیل دریافت کنید.
*
[add_to_cart id=152986]
0 Comments