فهرست مطالب:
چکیده ۱
فصل اول. ۲
مقدمه. ۳
۱-۱ بیان مسأله. ۶
۱-۲ اهمیت و ضرورت انجام تحقیق. ۱۱
۱-۳ اهداف پژوهش. ۱۳
۱-۴ سئوالات کلیدی تحقیق. ۱۴
۱-۵ فرضیات تحقیق. ۱۴
فصل دوم ادبیات و مبانی نظری تحقیق ۱۵
مقدمه. ۱۶
۲-۱ پیشینه نظری تحقیق. ۱۷
۲-۱-۱ دین و مفاهیم دینی ۱۹
۲-۲ مفاهیم نظری ۲۵
۲-۲-۱ اینترنت ۲۶
۲-۲-۲ شبکه اجتماعی ۲۹
۲-۲-۳ فیسبوک. ۳۵
۲-۲-۴ گوگل پلاس (Google pulls) 40
2-2-4-1 حلقه‌ها (Circles) 41
2-2-4-2 چت ویدئویی در پاتوق‌ها (hangout) 41
2-2-4-3 آپلود بی‌درنگ عکس‌ها و ویدئوها ۴۲
۲-۲-۴-۴ جرقه‌های گوگلی یا (Spark) 42
2-2-4-5 گردهمایی گوگلی (Huddle) 42
2-2-4-6گوگل پلاس و موبایل. ۴۲
۲-۳ پیشینه تحقیق. ۴۶
۲-۳-۱ تحقیقات داخلی ۴۶
جنگ نرم سایبری در فضای شبکه‌های اجتماعی ۴۹
بررسی فرصت‌ها و چالشهای موجود پیرامون وضعیت هویت ایرانی در فضای مجازی ۵۰
بررسی نقش شبکه‌های اجتماعی مجازی در تحولات سال ۱۳۸۸. ۵۰
بررسی رابطه شبکه‌های اجتماعی مجازی بر ارتباطات اجتماعی دانش‌آموزان دبیرستان شهر تهران. ۵۱
چهارچوب مفهومی ۵۵
۲-۳-۲ پژوهش‌های خارجی ۶۲
۲-۴ کتابهای داخلی ۶۵
۲-۵ کتابهای خارجی : ۶۵
۲-۶ جمع بندی پیشینه تحقیق. ۶۶
۲-۷ مبانی نظری تحقیق. ۶۷
۲-۷-۱ نظریه شکاف اگاهی ۶۸
۲-۷-۲ نظریه کاشت ۷۰
۲-۷-۳ نظریه جبرگرایی رسانه‌ای ۷۲
۲-۷-۴ نظریات ارتباطات کامپیوتر- واسط ۷۴
۲-۷-۵ نظریه‌ی غنای رسانه‌ای ۷۶
۲-۷-۶ نظریه‌ی شیوه‌ی پردازش اطلاعات اجتماعی ۷۷
۲-۷-۷ نظریه‌های مطرح. ۸۰
۲-۷-۷-۱ جامعه اطلاعاتی به عنوان فرا صنعت گرایی (دانیل بل) ۸۰
۲-۷-۷-۲ اطلاعات، دولت – ملت و نظارت ( آنتونی گیدنز ) ۸۲
۲-۷-۷-۳ مدیریت و دستکاری اطلاعات، گستره نوین همگانی ( یورگن هابرماس ) ۸۳
۲-۷-۷-۴ اطلاعات و تغییر شهری ( مانوئل کاستلز ) ۸۴
۲-۸ چارچوب نظری ۸۷
تامپسون. ۹۲
آنتونی گیدنز. ۹۴
نظریه شکاف اگاهی ۹۴
نظریه استفاده و رضامندی مخاطبان. ۱۰۰
جمع بندی ۱۰۱
فصل سوم روش تحقیق ۱۰۳
۳-۱ روش انجام پژوهش. ۱۰۴
۳-۲ جامعه آماری ۱۰۵
۳-۳ روش نمونه گیری ۱۰۵
۳-۴ حجم نمونه. ۱۰۵
۳-۵ شیوه گردآوری داده ها ۱۰۷
۳- ۶ روش تجزیه و تحلیل اطلاعات ۱۰۷
۳-۷تعریف عملیاتی متغیرهای تحقیق. ۱۰۷
۳-۸ اعتبار و پایایی ۱۰۸
فصل چهارم تجزیه و تحلیل داده‌ها ۱۰۹
۴-۱ مقدمه. ۱۱۰
۴-۲ توصیف داده‌ها ۱۱۰
۴-۲-۱ تحلیل پرسشنامه‌ها ۱۱۱
۴-۵ آزمون فرضیات تحقیق. ۱۴۶
فصل پنجم نتیجه‌گیری و پیشنهادها ۱۵۴
مقدمه. ۱۵۶
۱-۵ نتیجه‌گیری ۱۵۷
نتایج توصیفی تحقیق: ۱۵۹
نتایج استنباطی: ۱۶۱
۲-۵ پیشنهادها ۱۶۲
الف:پیشنهادات نظری: ۱۶۲
ب: پیشنهادات کاربردی: ۱۶۳
پیشنهادات برای مطالعات بعدی: ۱۶۴
موانع تحقیق. ۱۶۵
فهرست منابع. ۱
چکیده
استفاده از شبکه‌های اجتماعی (مثل فیسبوک، توئیتر و .) بیش از هر رسانه ای در میان کاربران رواج یافته است. این شبکه‌ها بخش عمده ای از زمان و انرژی کاربران را به خود اختصاص می‌دهند بنابراین با توجه به اهمیتی که یافته اند در ابعاد مختلف مستلزم تحقیق و پژوهش هستند. در این پژوهش سعی شده موضوع دین که یکی از اساسی ترین و مهمترین شاخص‌های جوامع دینی مثل جامعه ایران است در ارتباط با شبکه‌های اجتماعی مورد بررسی قرار گیرد.
پژوهش حاضر بررسی رابطه بین استفاده از شبکه‌های اجتماعی و گرایش دینی کاربران عضو شبکه‌های اجتماعی را با بهره گرفتن از روش پیمایشی مورد مطالعه قرار داده است. این پژوهش در دانشکده هنر‌های زیبا دانشگاه تهران و با بهره گرفتن از ابزار پرسشنامه در بین ۳۶۰ نفر از دانشجویان رشتهها و دوره های مختلف تحصیلی این دانشکده انجام گرفته است.
تحلیل یافته‌های این مطالعه بیانگر این است که بیش از ۸۰ درصد کاربران با هدف کسب اطلاعات علمی، تفریحی و سیاسی و فرهنگی از این شبکه‌ها استفاده می‌کنند و بین استفاده از این شبکه‌ها و گرایش دینی رابطه معناداری وجود دارد.
همچنین بین میزان پایبندی به اعتقادات دینی و تاثیرپذیری از شبکه‌های اجتماعی رابطه معنی دار وجود دارد.نتیجه دیگر این پژوهش همچنین حاکی است بین میزان پایبندی به اعتقادات دینی و نشر ارزش‌های دینی در شبکه‌های اجتماعی رابطه معنی دار وجود دارد.
مقدمه
انسان‌ها در حالی به قرن بیست و یکم گام نهاده اند که ارتباطات جهان را تسخیر کرده و کتاب، رایو، فیلم و ماهواره و اینترنت به گونه ای احوال آنها را به همدیگر پیوند داده است که برای زیستن به دنبال شیوه‌ها و ابزارهای جدید هستند.
یکی از دستاوردهای عصر ارتباطات آگاهی یافتن مردم از باور‌های دینی و گرایش‌های دینی دیگران است که با از میان رفتن سدها و فاصله‌ها بیش از هر زمان دیگری با ادیان و مذاهب دیگر آشنا هستند. (توفیقی، حسین،۱۳۹۰: ۱)
بشر امروزی به ویژه نسل جوان به مدد رسانه‌های نوین ارتباطی، شیوه‌های متفاوتی را جهت حفظ رابطه ی خود با دوستان و آشنایان، برقراری رابطه‌های جدید و انتشار افکار تجربه می‌کند.آدمی قدرت این ابزارهای ارتباطی را به منظور تامین نیاز‌های ارتباطی خود به خدمت گرفته است.
سایت‌های شبکه ی اجتماعی، از جمله رسانه‌های نوینی هستند که بستر مناسبی برای حفظ روابط آفلاین، ایجاد روابط آنلاین و بسط دادن این روابط به زندگی واقعی فراهم کرده اند.
نتایج تحقیقات نشان داده است که سبک‌ها و رفتار‌های ارتباطی کاربران سایت‌های شبکه اجتماعی از فرهنگ‌ها و ملل مختلف، به
دلیل نگرش‌ها و ارزش‌های فرهنگی متفاوت فرق دارد. به عبارت دیگر افراد تحت تاثیر فرهنگ‌های حاکم در جامعه در جامعه ی خود دست به رفتار‌های ارتباطی در شبکه‌های اجتماعی آنلاین می‌زنند.
تکنولوژی‌های نوین ارتباطی که به واقعیت انکارناپذیر زندگی بشر امروز تبدیل شده است دنیای نوینی را رقم زده که فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی از مصداق مهم آن هستند.تکنولوژی‌های امروز که در عرصه‌های مختلف نمود خود را به نمایش گذاشته ابعاد مختلف زندگی انسان را در عرصه‌های دینی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی و . تحت تاثیر قرار داده است.
اصولا فناوری همواره زندگی انسان‌ها را تحت تاثیر قرار داده و بهره برداری از آن هم موجب سادگی امور و در ابعاد گسترده آن استفاده موجبا شکل گیری ابعاد پیچیده اجتماعی و فرهنگی می‌شود.
اختراع خط، تکنولوژی چاپ، تلگراف، تلفن و تکنولوژی کامپیوتر را می‌توان در همین راستا ارزیابی کرد؛ چرا که هر‌یک به نوبه خود با تغییراتی که به‌همراه آوردند، باعث دگرگونی در زندگی بشر شدند. رسانه‌های نوین اطلاعاتی و در رأس آن اینترنت، موجب نوسازی فرایندهای اجتماعی است. این تکنولوژی تمام جنبه‌های زندگی مردم را تحت الشعاع قرارداده است. (جهانگرد، ۱۳۸۴: ۳)
هرچند که انسان‌ها به طور معمول در مقابل هر گونه تغییری مقاومت می‌کنند ولی باید این مهم را پذیرفت که مواجهه با این تغییرات گریزناپذیر است و این مقاومت‌ها نیز شکسته‌خواهد شد و به همین علت باید همواره خود را برای این تغییرات که به سرعت و شتابان نیز صورت می‌پذیرد، آماده کرده و با یک شناخت خوب نسبت به میزان تأثیر هر یک از این تغییرات، اثرات سوء آن را به حداقل ممکن برسانیم. ُ
با رشد شتابان تکنولوژی‌های ارتباطات و اطلاعات، به ویژه اینترنت و انتقال پرشتاب فعالیت‌ها به زندگی فردی و جمعی انسان؛ فضاهای سایبر و محیط‌های مجازی، اهمیتی روزافزون یافته و مجازی شدن را به نیروی محرک تغییر محیط زندگی انسان و از آن مهم‌تر به عامل اصلی تغییر الگوهای فکری و رفتاری و به معنایی دقیق‌تر “وجود انسان” تبدیل کرده‌است. ( اوحدی، ۱۳۸۰: ۹ )
همان‌طور که جامعه شناس انگلیسی، آنتونی گیدنز[۱] ( ۱۹۹۹ ) یاد‌آور می‌شود، هرچه این تغییرات نه‌تنها ” در بیرون از اینجا ” اتفاق می‌افتد بلکه ” در اینجا نیز اتفاق می‌افتد – در خانه‌هایمان و درون سرهای ما -، و در اینکه ما چگونه دنیا و جایی که در آن هستیم، می‌بینیم. بنابراین، ما همه مسؤولیم تا در مورد تجربیاتمان از این تغییرات فرهنگی بیاندیشیم و بحث کنیم. واقعیت این است که نمی‌توان نسبت به این تغییرات بی‌تفاوت بود. بنابراین مهم است که بدانیم که چگونه این تغییرات می‌تواند تعاملات انسانی هر روزه‌ی ما را تحت تأثیر قرار دهد. مهم‌تر اینکه برای تمام کسانی که وارد دنیای کار می‌شوند لازم است تا نظرات خردمندآن‌های راجع به اینترنت داشته باشند.
( تربتی،۱۳۸۹:۱۲)
کشورهای جهان سوم و در حال توسعه مثل ایران نیز در مسیر رشد تکنولوژیک خود همواره تحت تاثیر این شرایط بودند. از زمان حکومت قاجار و شکست ایران در مقابل قشون روس نیز بکارگیری از فناوری‌ها در عرصه‌های مختلف به مقوله اساسی در تحولات سیاسی و اجتماعی جامعه ایرانی تبدیل شد.
رشد روزافزون سواد و افزایش مهاجرت‌های ایرانیان به کشورهای اقلیم فرنگ زمینه و بستر روزافزون استفاده از فناوری‌های جدید و همچنین درک دستاوردهای ان سامان در زمینه استفاده از قانون و زندگی و سیاسی و اجتماعی مردم اروپا در بلند مدت، منجر به تغییر ذائقه‌ی ارتباطی عموم جامعه می‌شود.
اندیشمندان و صاحب نظران علوم اجتماعی و ارتباطات بر این باورند که ترکیب و همگرایی، فن‌آوری‌های ارتباطاتی و تجدید ساختار نظام سرمایه‌داری در دهه‌های اخیر، سبب گشایش مرحله‌ی تازه‌ای در تاریخ جوامع بشری شده‌است. مرحله‌ای که با اصطلاحاتی نظیر جامعه فراصنعتی[۲]، جامعه شبکه‌ای[۳]، جامعه اطلاعاتی[۴]، جامعه پست‌مدرن[۵]، جامعه مجازی[۶] و امثالهم توصیف و تبیین شده است. “ویژگی‌های این جامعه نو را می‌توان پدیده‌هایی از جمله اقتصاد اطلاعاتی جهانی، هندسه متغیر شبکه‌ای، فرهنگ مجاز واقعی، توسعه حیرت انگیز فناوری‌های دیجیتال، خدمات پیوسته و نیز فشردگی زمان و مکان، برشمرد” ( کاستلز، ۱۳۸۰: ۱۵ )
در سال‌های اخیر “شبکه‌های اجتماعی مجازی” با سرعتی بینظیر گسترش یافته‌اند. پایگاه‌های مجازی مای اسپیس فیس بوک[۷]، فیس بوک[۸]، فرندستر[۹]، یوتیوب[۱۰]، فیلکر[۱۱]، اورکات[۱۲] و تویتر[۱۳] مشهورترین این شبکه‌ها هستند که فضایی جذاب را برای ارتباط شبکه‌ای در فضای مجازی میان کاربران اینترنت و عمدتاً از نسل جوان، فراهم آورده و در مدت زمانی کوتاه به سرعت رشد کرده‌اند. به عنوان مثال FaceBook با توجه به اعلام خبرگزاری ایسنا تا سپتامبر سال ۲۰۱۲ بیش از یک میلیاردکاربر فعال دارد.(ایسنا، ۰۹/۰۹/۱۳۹۱)
شبکه‌های اجتماعی گرچه به نظر می‌پاید از ابزارهای ساده برای نوشتن و به اشتراک گذاری اطلاعات بهره می‌برند ولی از چنان جذابیت و تاثیرگذاری در دنیای مدرن برخوردار هستند که میلیون‌ها نفر هر هفته و هر ماه به برای استفاده از این جذابیت‌ها و خدمات متقابل به عضویت آنها در می‌آیند.
بی‌شک شبکه‌ی اجتماعی فیسبوک را می‌توان مهمترین شبکه‌های اجتماعی دانست که بیش از سایر شبکه‌ها در خدمت کابران اینترنتی قرار گرفته است. این شبکه چنان تاثیر عمیقی برای کاربران بجا گذاشته
است که حضور در آن به به نوعی کلا و وجاهت اجتماعی در بین نخبگان و همچنین عامه مردم تبدیل شده است و یکی از راه‌های برقراری ارتباط با دوستان، همکاران و آشنایان می‌باشد.
با نفوذ بیشتر این شبکه در بین ایرانیان هر چند در ابتدا با تقویت ابعاد عاطفی و احساسی بیان شده بود، اما از طریق و نوع رویه خود شبکه‌ی فیسبوک می‌توان حدس زد که تغییراتی در این رویه انجام‌گرفته و خواهدگرفت. شرکت فیسبوک با ورود کاربران ایرانی، افغانی و تاجیکی تصمیم به اضافه کردن زبان فارسی به جمع زبآن‌های این سایت گرفت، هر چند که هنوز در جمع کاربران فارسی‌زبان کمتر استفاده می‌‌گردد(مزینانی، کاظم ۱۳۸۹ دانشگاه سوره).
شاید بتوان گفت، گرایش دینی و همچنین هویت دینی از مهمترین عناصر ایجادکننده‌ی همگنی و همبستگی اجتماعی در سطح جوامع است که طی فرایندی با ایجاد تعلق خاطر به دین و مذهب در بین افراد جامعه، نقش بسیار مهمی در ایجاد و شکل‌گیری هویت جمعی دارد و به عبارتی عملیات تشابه‌سازی و تمایزبخشی را انجام می‌دهد. به طور مثال دین اسلام و مذهب شیعه، به طور هم‌زمان ضمن ایجاد تشابه دینی در بین افراد جامعه‌ی ایران، آنها را از سایر ادیان جدا می‌سازد. در جامعه‌ی ایران برخلاف سایر جوامع (که به دنبال حاشیه‌ای کردن دین و برانداختن دینداران از اریکه قدرت و منزوی کردن آنان هستند)، با بهره گرفتن از نیروی مذهب در پنج قرن گذشته، حداقل سه انقلاب تمام عیار را سامان داده‌اند. نخستین حرکت‌ها در سال ۸۸۰ شمسی با انقلاب صفویان برپایه‌ی مذهب تشیع، دومین حرکت در سال ۱۲۸۵ شمسی با رهبری علمای طراز اول شیعه در انقلاب مشروطه و آخرین هم در انقلاب اسلامی سال ۱۳۵۷ شمسی با رهبری و هدایت مرجعیت شیعی شکل گرفت. (گودرزی، ۱۳۸۷: ۵۰ )
تعداد صفحه : ۱۸۶
قیمت : ۱۴۷۰۰ تومان
پایان نامه ارشد ارتباطات: بررسی رابطه بین استفاده از شبکه‌های اجتماعی و گرایش دینی(مورد پژوهی دانشجویان دانشکده هنر‌های زیبا دانشگاه تهران)
