چکیده
هدف از این پژوهش بررسی تأثیر مشاوره گروهی با رویکرد تحلیل رفتار متقابل بر سازگاری دانش‌آموزان دختر مقطع متوسطه شهرستان رباط‌کریم در سال ۸۶-۸۵ می‌باشد.
روش پژوهش در این تحقیق روش آزمایشی بود. که در این پژوهش ابتدا ۲۰۰ نفر با روش نمونه‌گیری تصادفی خوشه‌ای انتخاب شد که پس از انجام پیش آزمون از بین آنها دانش‌آموزانی که کمترین نمره سازگاری را کسب نمودند ۳۰ نفر به صورت تصادفی انتخاب و به دو گروه آزمایش و کنترل تقسیم گردیدند.
جهت اندازه‌گیری داده‌ها از پرسشنامه‌ها سازگاری سینها و سینگ (۱۹۹۳) که شامل ۶۰ سؤال که حوزه‌های عاطفی، اجتماعی و آموزشی دانش‌آموزان دبیرستانی را می‌سنجد استفاده شد و همچنین مشاوره گروهی با رویکرد تحلیل رفتار متقابل در ده جلسه یک ساعت و نیم اجرا شد و در پایان نیز از هر دو گروه گواه و کنترل پس‌آزمون گرفته شد. به منظور تجزیه و تحلیل داده‌ها از آمار توصیفی (جدول و نمودار) و جهت آزمون فرضیه‌های پژوهش از آمار استنباطی (T مستقل و کواریانس) استفاده شد.
نتایج این پژوهش نشان داد که روش مشاوره گروهی با رویکرد تحلیل رفتار متقابل TA بر سازگاری اجتماعی و سازگاری کل شرکت‌کنندگان تأثیر معنادار داشته است همچنین نتایج نشان دهنده وجود تفاوت معناداری بین سازگاری دانش‌آموزان پایه اول و دوم می‌باشد و سازگاری عاطفی و آموزشی نیز افزایش یافته است ولی معنادار نبوده است.
فهرست مطالب:
| عـنـوان | شماره صفحات |
| فهرست مطالب | الف |
| فهرست جداول. | ث |
| فهرست نمودارها | ث |
| چکیده | ۱ |
| فـصـل اول کلیات تحقیق |
|
| مقدمه | ۲ |
| بیان‌مسئله | ۳ |
| ضرورت و اهمیت مسئله تحقیق. | ۵ |
| اهداف پژوهش . | ۶ |
| فرضیه‌های پژوهش متغیرهای پژوهش . |
۷ ۷ |
| تعاریف متغیرها(مفهومی و عملیاتی). | ۸ |
| تعریف نظری مشاوره گروهی با رویکرد تحلیل رفتار متقابل . | ۸ |
| تعریف عملیاتی مشاوره گروهی با رویکرد تحلیل رفتار متقابل | ۸ |
| تعریف نظری سازگاری . | ۹ |
| تعریف عملیاتی سازگاری . | ۱۰ |
| فصل دوم ادبیات و پیشینه تحقیق |
|
| مقدمه | ۱۳ |
| بخش اول: سازگاری و مبانی نظری آن | ۱۳ |
| تعریف سازگاری | ۱۳ |
| عوامل موثربرسازگاری . | ۱۴ |
| انواع سازگاری | ۱۷ |
| روشها یا اشکال سازگاری | ۲۳ |
| ملاکهای سازگاری مطلوب | ۲۴ |
| ویژگیهای افراد سازگار . | ۲۵ |
| بخش دوم: تحلیل رفتار متقابل | ۲۷ |
| نظریه تحلیل رفتار متقابل | ۲۷ |
| مبانی نظری تحلیل رفتار متقابل | ۲۸ |
| الگوی حالات نفسانی . | ۲۸ |
| موقعیت‌های روانی و طرحهای زندگی . | ۳۲ |
| آسیب شناسی روانی . | ۳۴ |
| الف : آسیب شناسی ساختی . | ۲۴ |
| ب: آسیب شناسی کارکردی . | ۳۵ |
| هدف درمان در تحلیل رفتار متقابل | ۳۵ |
| فرایند گروهی در رویکرد تحلیل رفتار متقابل | ۳۶ |
| مشاوره و درمان | ۳۸ |
| الف : تحلیل درمان ساختار. | ۳۸ |
| ب: تحلیل درمان تبادلها | ۳۹ |
| ارزشهای مشاوره گروهی . | ۴۰ |
| جمع بندی مطالب . | ۴۲ |
| بخش سوم: مروری برپیشینه تحقیق | ۴۳ |
| مطالعات صورت گرفته در داخل کشور | ۴۳ |
| مطالعات صورت گرفته در خارج از کشور . | ۴۶ |
| تحلیل و نتیجه گیری سازگاری از دیدگاه تحلیل رفتار متقابل . | ۴۸ |
| فصل سوم روش اجرای تحقیق |
|
| مقدمه. | ۵۲ |
| روش تحقیق | ۵۲ |
| جامعه آماری تحقیق. . | ۵۲ |
| نمونه و روش نمونه گیری . . | ۵۲ |
| ابزاراندازه گیری و روایی وپایایی آن | ۵۳ |
| پرسشنامه سینهاوسینگ . | ۵۳ |
| پایایی پرسشنامه سینهاوسینگ | ۵۵ |
| روایی (اعتبار) پرسشنامه سینهاوسینگ . | ۵۵ |
| روش تجزیه و تحلیل داده‌ها | ۵۶ |
| شیوه اجرا ومراحل انجام پژوهش . | ۵۶ |
| گزارش جلسات مشاوره گروهی با رویکرد تحلیل رفتار متقابل . | ۵۷ |
| فصل چهارم تجزیه و تحلیل اطلاعات |
|
| مقدمه. | ۶۰ |
| اطلاعات توصیفی مربوط به مشخصات دموگرافیک نمونه‌های تحقیق. | ۶۲ |
| تجزیه و تحلیل داده‌ها | ۷۳ |
| فرضیه اصلی | ۷۴ |
| فرضیه فرعی اول . | ۷۵ |
| فرضیه فرعی دوم . | ۷۶ |
| فرضیه فرعی سوم | ۷۷ |
| فرضیه فرعی چهارم | ۷۷ |
| فصل پنجم بحث و نتیجه گیری |
|
| مقدمه | ۸۰ |
| یافته‌های پژوهش | ۸۰ |
| الف : نتایج حاصل از توصیف داده ها | ۸۰ |
| ب: بحث و تفسیر نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل فرضیه ها . | ۸۱ |
| پـیشنـهادات تحقیق. | ۸۷ |
| الف- پیشنهادهای برخاسته از پژوهش . | ۸۷ |
| ب- پیشنهادات برای انجام تحقیقات بعدی. . | ۸۸ |
| محدودیتها . | ۸۸ |
| منـابـع | |
| منابع فارسی | ۹۰ |
| منابع لاتین. | ۹۵ |
| پیـوست | |
| خلاصه کامل جلسات گروهی | |
فهرست جداول:
| عـنـوان | شماره صفحات |
| جدول ۱-۳ : ضرایب پایایی پرسشنامه سازگاری سینهاوسینگ | ۵۵ |
| جدول ۲-۳ : ماتریس همبستگی سه حوزه پرسشنامه سازگاری سینهاوسینگ | ۵۵ |
| جدول ۱-۴ : توصیف ویژگی های نمونه های مورد پژوهش | ۶۲ |
| جدول ۲-۴ : توزیع فراوانی سطح تصحیلات والدین نمونه های مورد پژوهش | ۶۲ |
| جدول ۳-۴ : توزیع فراوانی شغل والدین نمونه های مورد پژوهش | ۶۳ |
| جدول ۴-۴: توزیع فراوانی رشته های تحصیلی والدین نمونه های مورد پژوهش . | ۶۴ |
| جدول ۵-۴: توزیع فراوانی پایه تحصیلی والدین نمونه های مورد پژوهش | ۶۴ |
| جدول ۶-۴ : توزیع فراوانی سازگاری عاطفی ، اجتماعی و آموزشی نمونه های مورد پژوهش | ۶۹ |
| جدول ۷-۴ : نتایج توصیفی مولفه های سازگاری دردو گروه آزمایش و کنترل . | ۷۰ |
| جدول ۸-۴: نتایج تحلیل کواریانسی مقایسه نمرات پس آزمون گروه آزمایش با کنترل در مقیاس سازگاری کل . | ۷۴ |
| جدول ۹-۴: نتایج کواریانسی مقایسه نمرات پس آزمون گروه آزمایش با کنترل در مولفه اجتماعی مقیاس سازگاری | ۷۵ |
| جدول ۱۰-۴ : نتایج کواریانسی مقایسه نمرات پس آزمون گروه آزمایش با کنترل در مولفه اجتماعی مقیاس عاطفی . | ۷۶ |
| جدول ۱۱-۴: نتایج کواریانسی مقایسه نمرات پس آزمون گروه آزمایش با کنترل در مولفه اجتماعی مقیاس آموزشی | ۷۷ |
| جدول ۱۲-۴ : نتایج آزمون T گروه های مستقل برای مقایسه میانگین سازگاری در پایه اول و دوم . | ۷۸ |
| فهرست نمودارها | |
| نمودار ۱-۴ : ترتیب تولد نمونه های مورد پژوهش | ۶۵ |
| نمودار ۲-۴ : فراوانی و درصد مولفه های سازگاری در نمونه های مورد پژوهش | ۶۷ |
| نمودار ۳-۴ : نتایج توصیفی مولفه های سازگاری در دو گروه آزمایش و کنترل . | ۷۲ |
مقدمه
توان سازگاری[۱] در انسان از جمله خصیصه‌هایی تلقی می‌شود که نقش اساسی در تأمین بهداشت روانی و جسمانی او دارد، زیرا مجموعه‌ای از کنش‌ها و رفتارها شرایط و موقعیت‌های جدید فراهم می‌آورد که آدمی قادر می‌شود با ارائه پاسخ‌های مناسب راه کمال را طی کند و این پیشرفت در مقوله روانی و جسمانی قابل مشاهده است، زیرا کارکرد مؤثر در نقش‌ها و تکالیفی که فرد برای آنها اجتماعی شده را به همراه می‌آورد (نوربان و محمدیان شعرباف، ۱۳۷۶).
به تدریج که انسان رشد می‌کند به طور پیوسته باید ساختارهای روانی خود را از نو سازمان بدهد تا بتواند به گونه‌ای مؤثر با محیط خود برخورد نماید. به عبارت دیگر، قدرت سازگاری خود را بالا ببرد تا بتواند با محیط هماهنگ باشد. سازگاری مستلزم تعاملی است که در آن شخص به گونه‌ای نیازهای شخصی خود را در ارتباط عملی با انتظارات محیط هماهنگ می‌کند. پیاژه[۲] معتقد است که این فرایند از طریق درونسازی یا جذب و برون‌سازی یا انطباق انجام می‌گیرد (وظیفه‌شناس، ۱۳۸۰).
سازگاری متشکل از دو فرایند است: منطبق کردن خود با شرایط مشخص و تغییر شرایط برای منطبق کردن آن با نیازهای خود.
منظور از سازگاری مؤثر فقدان بحران نیست، بلکه وضعیتیاست که در آن به طور معمول انتظار می‌رود که استرسهای زندگی مدیریت شده باشد (فنوی، ۱۳۸۰). مک دانلد[۳] (۱۹۸۵) می‌گوید: «وقتی می‌گوئیم فردی سازگار است که پاسخهایی که او را به تعامل با محیطش قادر می‌کند، آموخته باشد و از نظر عاطفی نیز بتواند با آن تعامل نماید.» (فنونی، ۱۳۸۰).
بنابراین طبق نظریات فوق سازگاری برای انسان یک ضرورت و امر حیاتی به شمار می‌آید از آنجا که انسان در گروه متولد می‌شود و در گروه زندگی می‌کند و اجتماعی می‌شود و در گروه کار می‌کند و حتی در گروه توان سازگاری خود را از دست می‌دهد و ناسازگار می‌شود، این سؤال پیش می‌آید که چرا در گروه این کارکرد را دوباره به دست نیاورد و درمان نشود. بر این اساس و به لحاظ اهمیت مشاوره و روان درمانی گروهی که نقش اساسی در جلوگیری از اتلاف وقت و هزینه به همراه دارد. در این پژوهش سعی بر آن است که تأثیر مشاوره گروهی با رویکرد تحلیل رفتار متقابل [۴](TA) بر سازگاری اجتماعی[۵]، عاطفی[۶] و آموزشی[۷] دانش‌آموزان مورد بررسی قرار گیرد.
بیان مسئله
سازگاری در فرهنگ روانشناسی، عبارت است از رابطه‌ای که هر ارگانسیم با محیط خود برقرار می‌کند. این اصطلاح معمولاً به سازگاری روان‌شناختی یا اجتماعی با توجه به معنای ضمنی مثبت آن اشاره دارد. یعنی فرد خوب سازگار یافته و این اصطلاح وقتی به کار برده می‌شود که فرد در یک فرایند جاری و غنی از رشد بالقوه خودش، درگیر است و به تغییرات محیطی به طرز مؤثری واکنش نشان می‌دهد. این واژه از طرفی اشاره به یک حالت تعادل کامل بین ارگانیسم و محیط دارد. حالتی که در آن همه نیازها ارضاء شده‌اند و عملکردهای ارگانیسمی به آسانی تحقق بخشیده می‌شوند (عیدیان، ۱۳۸۵).
سازگاری به فرایندهای روانشناسی که مردم را با تغییرات روزمره هماهنگ می‌کند، اشاره دارد (وایتن ولیویید[۸] به نقل از شهسواری، ۱۳۸۲) به زعم سینها وسینگ[۹] (۱۹۹۳) سازگاری عبارت است از ثبات عاطفی و جسارت در روابط اجتماعی و نیز علاقه به تحصیل و مدرسه در فرد که به صورت سازگاری عاطفی، سازگاری اجتماعی و سازگاری آموزشی نیز بیان شده است (سینها وسینگ، ترجمه کرمی، ۱۳۷۷) منظور از سازگاری اجتماعی داشتن رابطه صحیح و مطلوب با دیگران و سازگاری شخص با محیط خود می‌باشد که با تغییر دادن خود و یا محیط به دست می‌آید (پورافکاری، ۱۳۷۳) و به مکانیسم‌هایی که بوسیله آنها یک فرد ثبات عاطفی پیدا می‌کند سازگاری عاطفی اطلاق می‌گردد و سازگاری تحصیلی را به عنوان داشتن نگرشهای مثبت نسبت به اهداف تحصیلی وضع شده، کامل کردن شروط تحصیلی و اعتقاد فرد به مؤثر بودن تلاش برای رسیدن به درجات علمی بالاتر تعریف کرده‌اند (پور دهقان اردکانی، ۱۳۸۳).
عوامل زیادی با سازگاری که یک ضرورت حیاتی برای انسان محسوب می‌شود در ارتباطند که مهمترین آنها «نحوه برقرار کردن ارتباط و تعامل با دیگران» می‌باشد. به عبارت دیگر، ارتباط و تعامل ناموفق باعث بوجود آمدن ناسازگاری در فرد خصوصاً در نوجوانان و جوانان که داشتن تعاملات اجتماعی به ارتباط با دیگران به ویژه همسالان نقش مهمی در سلامت روانی آنها دارد، می‌شود (احمدی، ۱۳۷۵).
از دیدگاه روانشناسی ارتباطات، کوچکترین واحد ارتباطی در اجتماع رابطه بین دو شخصیت است. برن[۱۰]، معتقد است که شخصیت هر انسانی از سه بخش که در ارتباط با یکدیگر هستند تشکیل می‌شود. کودک، والد و بالغ.بنابراین وقتی انسان می‌خواهد در جامعه سازگار باشد، باید ابتدا خصوصیات شخصیتی سه‌بعدی خود را بشناسد و سپس وارد اجتماع شود. آنگاه خصوصیات سه‌بعدی طرف مقابل را نیز به طور نسبی بشناسد تا بهتر بتواند با او ارتباط برقرار کند. چه اگر ندانیم چگونه و با کدام بعد و در چه موقعیتی رابطه انسانی برقرار کنیم ، دچار شکست در تعامل اجتماعی شده و حالت سرخوردگی و ناکامی پیدا می‌کنیم و در نهایت با محیط انسانی خود ناسازگار می‌شویم (شفیع‌آبادی و ناصری، ۱۳۸۰).
در همین رابطه در پژوهشی حاجی نصیر (۱۳۸۴) با عنوان «تأثیر مشاوره گروهی با رویکرد تحلیل رفتار متقابل برخود پنداره[۱۱] و منبع کنترل[۱۲] دانشجویان دختر دانشگاه های تهران به این نتیجه دست یافت که مشاوره گروهی با رویکرد تحلیل رفتار متقابل با اطمینان ۹۹% بر تغییر خود پنداره و منبع کنترل دانشجویان مؤثر بوده است.
با توجه به تحقیقات صورت گرفته اینکه نظریه تحلیل رفتار متقابل نظریه قابل فهم و پیشرفته روانشناسی درباره تفکرات، احساسات و ارتباطات افراد است و درک آن برای سنین نوجوانی راحت‌تر است و از طرفی رویکردی است که مفاهیم و متون آن برای گروه های درمانی طراحی شده (کرسنی[۱۳]، به نقل از شفیع‌آبادی، ۱۳۸۰) و نوجوانان گرایش شدیدی به شرکت در گروه دارند، در این پژوهش سعی شده است که تأثیر مشاوره گروهی با رویکرد تحلیل رفتار متقابل بر سازگاری اجتماعی، عاطفی و آموزشی دانش‌آموزان سنجیده و مورد بررسی قرار گیرد.
[۱] . Adjustment
[۲] . Piaget
[۳] . Mcdonald
[۴] . Transactional Analysis
[۵] . Social Adjustment
[۶] . Affective Adjustment
[۷] .
[۸] . Witon WLivid
[۹] . Sinha and Sing
[۱۰] . Bern
[۱۱] . Self-Concept
[۱۲] . Control Source
[۱۳] . Krsiny
تعداد صفحه : ۸۶
قیمت : ۱۴۷۰۰تومان