دانشگاه بوعلی سینا
دانشکده اقتصاد و علوم اجتماعی
گروه آموزشی علوم اجتماعی
پایاننامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد در رشته علوم اجتماعی-گرایش پژوهش علوم اجتماعی
عنوان:
بررسی تأثیر عوامل محیط فیزیکی و اجتماعی محلّه بر روی سلامت اجتماعی ساکنین (مقایسه بین محلّات قدیم و جدید شهر یزد)
(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)
تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :
(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)
چکیده
ایدهی شهر سالم بدون تصور سلامت اجتماعی ساکنان ممکن نیست. به همین دلیل بُعد اجتماعی سلامت در محیط زندگی دارای اهمیت ویژهای است و کمرنگ شدن آن موجب عدم توانایی افراد در تعامل مؤثر با دیگران است. تحقیق حاضر با هدف سنجش تأثیر محیط اجتماعی و فیزیکی محلات قدیم و جدید شهر یزد بر سلامت اجتماعی ساکنین آنها تهیه شده و رابطه سلامت اجتماعی را با امنیت اجتماعی محله، دلبستگی مکانی، امکانات ارتباطی و قابلیت پیادهمداری سنجیده است. در این پژوهش درزمینهی سلامت اجتماعی از نظریه های لارسون، کییز و شاپیرو، در زمینهی امنیت اجتماعی از گهل و بوزان، در زمینهی دلبستگی مکانی از نظریه های هاشاس، مانزو و پرکینز و در زمینهی قابلیت پیادهمداری و امکانات ارتباطی از نظریه های جیکوبز، سِنت، لو و آلتمن استفاده شده است. روش تحقیق، پیمایشی بوده؛ ابزار تحقیق پرسشنامه میباشد و از روش نمونه گیری خوشهای استفاده شده است. جامعه آماری ۲۸۰۷۱ نفر و حجم نمونه با بهره گرفتن از فرمول کوکران ۳۷۹ نفر به تفکیک ۱۱۰ نفر از محلهی لبخندق، ۲۷۰ نفر از محلهی مهرآوران، انتخاب شد. نتایج تحلیل آماری بر روی داده ها در دو بخش توصیفی و تبیینی بررسی گردید و طی آن معلوم گردید که میزان سلامت اجتماعی در شهر یزد در حد متوسط رو به پایین است. همچنین نتایج نشانگر وجود تأثیر محیط فیزیکی و اجتماعی در هر دو محله با سطح معناداری کمتر از ۰۵/۰ بر روی سلامت اجتماعی بدست آمد. |
واژههای کلیدی: سلامت اجتماعی، امنیت اجتماعی، دلبستگی مکانی، قابلیت پیادهمداری، امکانات ارتباطی، محله، مهرآوران، لبخندق، یزد. |
فهرست مطالب
۲-۳-۳- نظام اجتماعی قدیم و جدید. ۲۳
۲-۳-۴-۲- تعاریف دلبستگی مکانی.. ۲۸
۲-۳-۴-۲-۱- نظریات دلبستگی مکانی.. ۲۹
۲-۳-۴-۳- مدلهای دلبستگی مکانی.. ۳۳
۲-۳-۴-۴- عوامل مؤثر بر دلبستگی اجتماعی.. ۳۴
۲-۳-۵-۱- رویکرد سنتی به امنیت اجتماعی.. ۳۸
۲-۳-۵-۲- رویکرد مدرن امنیت اجتماعی.. ۳۸
۲-۳-۵-۳- امنیت اجتماعی و سلامت اجتماعی.. ۳۹
۲-۳-۶-۱- قابلیت پیادهمداری.. ۴۸
۲-۳-۶-۲- کاربردهای پیادهراهها ۴۹
۲-۳-۶-۳- الگوهای رفتاری پیاده ۵۰
۲-۳-۶-۴- عوامل اجتماعی پیادهراه ها ۵۴
۲-۳-۷-۱- تفاوت بین مکان و فضا ۵۹
۲-۳-۷-۲- روابط مردم در مکان.. ۵۹
۳-۹- تعریف مفهومی و عملیاتی متغیرهای مورد بررسی.. ۷۸
۳-۹-۳-۱- مؤلفه های دلبستگی مکانی.. ۸۴
۳-۱۰- پایایی (قابلیت اعتماد) ۸۹
۴-۲-۳- متغیر سلامت اجتماعی.. ۹۵
۴-۲-۴- متغیر امنیت اجتماعی.. ۹۵
۴-۲-۵- متغیر دلبستگی مکانی.. ۹۶
۴-۲-۶- متغیر قابلیت پیادهمداری.. ۹۷
۴-۲-۷- متغیر امکانات ارتباطی.. ۹۷
۴-۳- تجزیه و تحلیل دو متغیره ۹۹
۴-۳-۲- مدل معادله ساختاری محلهی لبخندق.. ۱۰۸
۴-۳-۲-۱- شاخصهای کلی برازش مدل محلهی لبخندق.. ۱۱۰
۴-۳-۳- مدل معادله ساختاری محلهی مهرآوران.. ۱۱۱
۴-۳-۳-۱- شاخصهای کلی برازش مدل محلهی مهرآوران.. ۱۱۳
۴-۳-۴- تأثیر محیط فیزیکی بر روی سلامت اجتماعی.. ۱۱۴
۴-۳-۵- تأثیر محیط اجتماعی بر روی سلامت اجتماعی.. ۱۱۶
۵-۲- نتایج حاصل از توصیف داده ها ۱۲۳
۵-۳- نتایج حاصل از تحلیل و تبیین داده ها ۱۲۴
فهرست جدولها
جدول ۲-۱- جدول متنخوانی خلاصه تحقیقات داخلی و خارجی انجامشده ۱۸
جدول ۲-۲- سهم حضور مردم در محیط فیزیکی بر اساس کیفیت آن. ۵۳
جدول ۲-۳- نظریات و فرضیات تحقیق.. ۶۵
جدول ۳-۱- ساختارهای سلامت اجتماعی با توجه به سطوح تحلیل و پیوستار اندازهگیری.. ۷۸
جدول ۳-۲- شاخصهها و گویه های متغیر وابسته (سلامت اجتماعی) ۸۲
جدول ۳-۳- تعریف مفهومی و گویه های متغیر امنیت اجتماعی.. ۸۳
جدول ۳-۴- گویه های شاخصهای متغیر دلبستگی مکانی.. ۸۶
جدول ۳-۵- شاخصها و معیارهای متغیر قابلیت پیادهمداری.. ۸۷
جدول ۳-۶- تعریف مفهومی و شاخصهای متغیر امکانات ارتباطی.. ۸۸
جدول ۳-۷- جدول آلفای کرونباخ برای مفاهیم مورد استفاده در تحقیق.. ۸۹
جدول ۴-۲- فراوانی و درصد سن پاسخگویان به تفکیک محله. ۹۴
جدول ۴-۳- توزیع فراوانی نمونه بر اساس سلامت اجتماعی.. ۹۵
جدول ۴-۴- توزیع فراوانی نمونه بر اساس امنیت اجتماعی.. ۹۵
جدول ۴-۵- توزیع فراوانی نمونه بر اساس دلبستگی مکانی.. ۹۶
جدول ۴-۶- توزیع فراوانی نمونه بر اساس قابلیت پیادهمداری.. ۹۷
جدول ۴-۷- توزیع فراوانی نمونه بر اساس امکانات ارتباطی.. ۹۷
جدول ۴-۸- آمارههای گروه مورد آزمون.. ۹۹
جدول ۴-۹- آزمون فرضیهی مقایسهی بین دو محله ازلحاظ سلامت اجتماعی.. ۹۹
جدول ۴-۱۰- آزمون کولموگروف-اسمیرنف… ۱۰۰
جدول ۴-۱۱- خلاصه آمارههای مربوط به برازش مدل دلبستگی مکانی.. ۱۰۰
جدول ۴-۱۲- نتایج تحلیل واریانس…. ۱۰۱
جدول ۴-۱۳- نتایج مربوط به ضرایب رگرسیونی دلبستگی مکانی و سلامت اجتماعی.. ۱۰۲
جدول ۴-۱۴- خلاصه آمارههای مربوط به برازش مدل امنیت اجتماعی.. ۱۰۳
جدول ۴-۱۵- نتایج تحلیل واریانس…. ۱۰۳
جدول ۴-۱۶- نتایج مربوط به ضرایب رگرسیونی امنیت اجتماعی و سلامت اجتماعی.. ۱۰۴
جدول ۴-۱۷- خلاصه آمارههای مربوط به برازش مدل قابلیت پیادهمداری.. ۱۰۵
جدول ۴-۱۸- نتایج تحلیل واریانس…. ۱۰۵
جدول ۴-۱۹- نتایج مربوط به ضرایب رگرسیونی قابلیت پیادهمداری و سلامت اجتماعی.. ۱۰۶
جدول ۴-۲۰- خلاصه آمارههای مربوط به برازش مدل امکانات ارتباطی.. ۱۰۶
جدول ۴-۲۱- نتایج تحلیل واریانس…. ۱۰۶
جدول ۴-۲۲- نتایج مربوط به ضرایب رگرسیونی امکانات ارتباطی و سلامت اجتماعی.. ۱۰۷
جدول ۴-۲۳- آزمون فرضیات در دو محله. ۱۰۸
جدول ۴-۲۴- نتایج حاصل از مدل معادله ساختاری محلهی لبخندق.. ۱۱۰
جدول ۴-۲۵- نتایج حاصل از مدل معادله ساختاری محلهی مهرآوران.. ۱۱۳
جدول ۴-۲۶- خلاصه آمارههای مربوط به برازش مدل محیط فیزیکی.. ۱۱۴
جدول ۴-۲۷- نتایج تحلیل واریانس…. ۱۱۵
جدول ۴-۲۸- نتایج مربوط به ضرایب رگرسیونی محیط فیزیکی و سلامت اجتماعی.. ۱۱۵
جدول ۴-۲۹- خلاصه آمارههای مربوط به برازش مدل محیط اجتماعی.. ۱۱۶
جدول ۴-۳۰- نتایج تحلیل واریانس…. ۱۱۶
جدول ۴-۳۱- نتایج مربوط به ضرایب رگرسیونی محیط اجتماعی و سلامت اجتماعی.. ۱۱۶
جدول ۴-۳۲- تأثیر محیط فیزیکی و اجتماعی بر روی سلامت اجتماعی به تفکیک محله. ۱۱۷
فهرست شکلها
شکل ۲-۱- رابطه الگوی سلامت و رویکردهای امنیت اجتماعی.. ۳۹
شکل ۲-۲- سلسلهمراتب نیازهای مازلو. ۴۳
شکل ۲-۳- مدل روابط بین متغیرهای مستقل و وابسته برگرفته از چارچوب نظری.. ۷۱
فهرست نمودارها
نمودار۴-۱- مدل معادله ساختاری محلهی لبخندق.. ۱۰۹
نمودار۴-۲- مدل معادله ساختاری محلهی مهرآوران.. ۱۱۱
کلیات
شهر محل تجمع انسانها کنار هم است؛ همراه با امکاناتی که ساختهی دست خودشان میباشد. انسانها در کنار یکدیگر جمع شده اند تا نیازها و مشکلات خود را سریعتر و بهتر رفع کنند. یکی از نیازهای انسان، نیاز برقراری ارتباط با دیگران است. انسان موجودی اجتماعی است و امکان زندگی منفرد برایش دشوار است. شهرهای امروزی که مملو از ساختمانهای کوچک و بزرگ و سر به فلک کشیده است، از وسایل موتوری پُرشده و مکان مناسبی برای انسان و تأمین نیازهای اجتماعیاش نیست. امروزه انسانمدار بودن شهرها جای خود را به ماشینمدار بودن داده است و این خود باعث مشکلاتی در سلامت روانی و اجتماعی انسانها شده است. طبق تعریفی که سازمان جهانی بهداشت[۱] (۱۹۴۸) ارائه داده است، سلامت انسانها تنها مربوط به جسم آنها نمیشود، بلکه دارای پیچیدگیهای بیشتری است. طبق تعریف این سازمان، سلامتی انسانها علاوه بر وجوه جسمی و فیزیکی آنها، بر وجوه یا ابعاد روانی و اجتماعی آنها هم مربوط میشود. این ابعاد اجتماعی و روانی در محیط زندگی انسانها (شهر) مورد تهدید واقعشده است و کمتر موردتوجه میباشد.
وجوهی که یک شهر می تواند بر روی شهروندان خود تأثیر بگذارد، ابعاد فیزیکی و اجتماعی آن شهر است. انسان در شهر هم در یک فضای فیزیکی قرار دارد و هم در یک فضای اجتماعی که این دو عوامل تأثیرگذار بر انسانها میباشند. انسانها روزانه با سپری کردن عمر خود، از آنها تأثیرهای مثبت و یا منفی دریافت می کنند. این محیطهای فیزیکی و اجتماعی جزو عوامل تأثیرگذار بر سلامت اجتماعی شهروندان میباشد و با تغییر در شرایط این دو محیط میتوان به تغییر در شرایط شهروندان به سمت بهبود آن کمک کرد. درواقع، شهر پدیدهای اجتماعی- مکانی است، با بُعدی زمانی که مدنی است. هر مکان، محل زندگی مردمی است که تحرک، رمز تشکیل، توسعه و استمرار آنان است. این تحرکها در تمامی مکانهای شهر اثر ملموس میگذارد و سازندهی شکلی جدید از معادلهای میشود که هیچگاه پایدار نمیماند؛ همچنین در این صورت، کیفیت ساختار شهر بیش از هر چیز به میزان انطباق سازمان کالبدی آن با سازمان اجتماعی شهر مربوط میشود.
شالودهی سازماندهی کالبدی-اجتماعی در شهرهای قدیم بر نظام محلهبندی و سلسلهمراتب تقسیمات آن (بازار و مرکز شهر، محله، کوی و…) استوار بوده که هم به روابط اجتماعی و اقتصادی شهر و هم به روابط اداری، ارتباطی و خدماتی شهر، سازمان میداده است؛ بنابراین، محله بخشی از تقسیمبندی کالبدی-فرهنگی شهر با حوزه یا فضای جغرافیایی مشخص، وابستگیها، علاقهها، احساسات، تعلقات اجتماعی، روابط همسایگی و الگوی مشترک زندگی است که در استیلای سلسلهمراتب فضای شهر قرار دارد. از گذشتههای دور، محلات بهعنوان سلولهای حیات شهری دارای نقش اساسی در زندگی ساکنان آنها داشتهاند. با توجه به اینکه درگذشته محلات شهری، مکانی برای گردآمدن افراد با ویژگیهای قومی، نژادی، مذهبی، اقتصادی و اجتماعی مشترک بوده است؛ به دنبال تجمع بیشتر افراد با ویژگیهای مشترک در یک محدوده، آن بخش از شهر دارای هویت خاص و شناختهشدهای بوده که سبب تمایز آن از دیگر بافتهای اطراف میگردید (وحیدا، ۱۳۹۱: ۳۶).
نقش محلات شهری در پاسخ به نیاز ارتباط رودرروی انسانها با یکدیگر بسیار بااهمیت است. ارتباط چهره به چهره از نیازهای مهم انسان اجتماعی است و فقدان چنین ارتباطات بیواسطهای می تواند تبعات منفی زیادی بر سلامت روانی و اجتماعی افراد داشته باشد. بهطور سنتی، فضاهای باز شهری محل چنین ارتباطاتی بوده اند. با پیشرفت سریع ارتباطات در چند دهه گذشته نیاز به رابطه رودررو بهعنوان عاملی کاربردی تقلیل یافته است، ولی نیاز اجتماعی-فرهنگی و روانی به این نوع ارتباط هنوز جایگاه رفیع خود را حفظ کرده است (و خواهد کرد). مفهوم «محل» از همه بهتر با تصور جایگاه مشخص میشود که اطلاق میشود به محیط مادی فعالیت اجتماعی که بهگونهای جغرافیایی مشخص شده باشد. در جوامع پیش از مدرن، مکان و محل غالباً بر هم منطبق بودند، زیرا ابعاد مکانی زندگی اجتماعی برای بیشتر آدمها و از بیشتر جهات، تحت چیرگی حضور یا تحت تسلط فعالیتهای محلی بود. پیدایش مدرنیت با تقویت روابط میان دیگرانِ غایب، بیشازپیش مکان را از محل جدا ساخت؛ این دیگران از جهت محلی از هرگونه موقعیت همکنش رودررو به دورند (گیدنز، ۱۳۸۷: ۲۳). شهر در هرلحظه و زمان کیفیت زندگی خود را وامدار تعامل میان محیط انسانی با ویژگیهای اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی خاص خود از یکسو و محیط کالبدی به مفهوم فضای ساختهشده از سوی دیگر است و این در حالی است که هردوی این عرصهها با ارتباطی متقابل، فضای طبیعی شهر را از طریق تصمیمات و دخالتهایی که در آن به اقتضای نیازهایشان داشته، دگرگون ساختهاند (فلامکی، ۱۳۶۷: ۵۷).
تردیدی نیست که کمرنگ شدن ارتباطات دوستانهی همسایگی بهعنوان تضعیف سنتی مطلوب و تخریب یک نهاد اجتماعی با کارکردهای مثبت و مفید متعدد، برای جامعه بشری عموماً و در کشور ما بخصوص، امری اجتنابناپذیر است.
این پایاننامه به پنج فصل تقسیم شده است. فصل اول به بیان مسئله مورد تحقیق و اهمیت و ضرورت تحقیق پرداخته شده است. در فصل دوم به بیان پیشینهی تحقیقات انجام شده در داخل و خارج کشور و آوردن نظریات مرتبط و بدست آوردن مدل نظری که از چارچوب نظری گرفته شده است، پرداخته شده است. در فصل سوم تحقیق به بیان روش و ابزار تحقیق، نمونه گیری، روایی و پایایی ابزار تحقیق و تعریف مفهومی و عملیاتی متغیرهای مورد بررسی، پرداخته شده است. فصل چهارم شامل یافته های تحقیق است و در فصل پنجم به نتیجه گیری و ارائه پیشنهادات تحقیق پرداخته شده است.
فصل اول
کلیات
۱-۱- بیان مسئله
هرگاه از مفهوم سلامت[۲] سخن به میان میآید بیشتر به بعد جسمانی آن توجّه میشود. درحالیکه رشد و تعالی جامعه در گروی تندرستی آن جامعه از ابعاد جسمی، روانی و اجتماعی است. گلداسمیت[۳] سلامت اجتماعی را «ارزیابی رفتارهای معنیدار مثبت و منفی فرد در ارتباط با دیگران» تعریف می کند و آن را یکی از اساسیترین شاخصهای سلامت هر کشوری معرفی می کند که منجر به کارا بودن فرد در جامعه میگردد (لارسون، ۱۹۹۳: ۲۸۵). داشتن تعاملات اجتماعی مثبت و برخورداری فرد از اعتماد اجتماعی، حمایت اجتماعی و شبکه روابط بالا برای داشتن زندگی اجتماعی بهتر، اولین و مهمترین مرحله از سلامت اجتماعی میباشد که متأسفانه توجّه کافی به آن در محیط شهری نشده است. ازآنجاییکه سلامت اجتماعی مفهومی است که در بستر اجتماع و روابط بین افراد در شبکههای اجتماعی نمود و ظهور پیدا میکند، میتوان گفت که محیط اجتماعی و فیزیکی سالم و استاندارد محلات در شکلگیری آن میتوانند نقش اساسی ایفا کنند.
در فضاهای شهری با ساختمانهای چندطبقه، فاصلههای زیاد بین ساختمانها و فعالیتها و افرادی که اغلب با یکدیگر بهعنوان یک غریبه رفتار می کنند؛ این شرایط، آنها را بیشتر به اعمال جرم هدایت می کند؛ زیرا احتمال کنترل کمتری از سوی ساکنان بر رفتارهای افراد وجود دارد. همهی این موارد باعث بروز شرایط استرسزا در افراد میشود که آنهم بهنوبهی خود سلامت روانی و اجتماعی را تحت تأثیر قرار میدهد. در چنین فضاهای شهری فقط ساختمانها و ماشینها دیده میشوند، مردم اگر هم باشند بسیار انگشتشمارند، زیرا حرکت پیاده تقریباً غیرممکن بوده و شرایط برای حضور در فضاهای عمومی مجاور ساختمانها بسیار نامطلوب است. فضاهای خارجی، بزرگ و غیرانسانیاند. باوجود فاصلههای زیاد در طرح این فضاها، چیزی برای تجربهی خارجی وجود ندارد و فعالیتهای محدودی هم که به چشم میخورند در فضا و زمان پراکنده گشتهاند. در چنین شرایطی بیشتر شهروندان ترجیح می دهند در داخل خانه و جلوی تلویزیون یا در بالکن و یا در هر فضای خصوصی خارجی اینچنینی، باقی بمانند؛ ولی در فضاهای شهری با ساختمانهای کوتاه و به هم چسبیده، با چیدمانی برای عبور و مرور پیاده و فضاهایی خوب برای حضور فرد در خارج از خانه؛ در خیابانها و در کنار سکونتگاهها، ساختمانهای عمومی، محلهای کار و غیره. در اینجا میتوان ساختمانها، مردم در حال رفتوآمد و مردمی که در فضاهای خارجی در نزدیک ساختمانها میایستند را دید، زیرا در اینجا فضاهای خارجی احساس راحتی به مردم داده و آنها را دعوت به استفاده می کنند. چنین شهری، شهری سرزنده است. شهری که فضاهای داخلی ساختمانهایش با فضاهای خارجی قابلاستفاده تکمیلشدهاند و شهری که فضاهای عمومیاش به مردم اجازه می دهند تا از آنها استفاده کنند.
در شهرهای سنتی ایران مانند شهر یزد نیز به اعتبار وجود ویژگیهای کالبدی خاص زمانهشان، وجود همبستگی اجتماعی میان ساکنان، نوعی حس تعلقخاطر و امنیت را برای اهالی هر محله به همراه داشته که خود سرچشمهی ایجاد سرمایه اجتماعی موجود در این محلهها بوده است. وجود اعتماد، همبستگی و روح تعاون و همکاری در ادارهی امور محله ازجمله نشانگرهای وجود این ویژگی هستند. در حقیقت، رشد بطئی کالبد محلهها درگذشته، ضمن حفظ ارزشهای محیط اجتماعی خود، پاسخگوی نیازهای ساکنان خود نیز بودند. مثل نیاز ارتباط برقرار کردن که آن توسط وجود امکانات ارتباطی، اعم از مسجد، حسینیه، سالنهای ورزشی و غیره میباشد. با گذر زمان، ایجاد گسست در سازمان فضایی محلهها و بهتبع آن از میان رفتن اعتبار و هویت کالبدی، درنهایت از بین رفتن سازمان اجتماعی موجود در محلههای شهری را به دنبال داشته است. به دنبال این مسئله، کاهش کمی و کیفی تعاملات اجتماعی اتفاق افتاد و این در حالی است که در مباحث نظری، میزان و نحوه تعاملات اجتماعی میان ساکنان، وجود یا عدم وجود سرمایه اجتماعی را رقم میزند. نبود فضاهای جمعی متناسب با نیاز امروز ساکنان، کاهش تعاملات اجتماعی و ارتباطات چهره به چهره را در میان آنها به دنبال داشت تا آنجا که ساکنان را نسبت به یکدیگر بیگانه ساخت. این در شرایطی است که تجربه نشان میدهد که بهبود کیفیت محیط فیزیکی و اجتماعی و فضای پیادهراههای محله، بهگونهای که شرایط را برای افزایش تعاملات اجتماعی در آن فراهم آورد، می تواند رنگ تعلق، حس هویت، حس اعتماد و درنتیجهی آن همبستگی اجتماعی را در میان ساکنان تقویت کنند که همگی از مؤلفه های مؤثر در شکلگیری سلامت اجتماعی به شمار میروند.
در این تحقیق، پژوهنده برآن است تا به بررسی و مقایسه دو محله با بافت متفاوت از یکدیگر یعنی محلهی لبخندق با بافت سنتی و محلهی مهرآوران با بافت جدید در شهر یزد بپردازد و میزان سلامت اجتماعی ساکنین این دو بافت را مقایسه نماید. بنابراین به بررسی ساختار محیط اجتماعی و فیزیکی امروز شهر یزد و رابطهی میان این دو محیط و اینکه آیا این عوامل میتوانند بر روی سلامت اجتماعی افراد در دو محیط فیزیکی متفاوت تأثیر بگذارند، پرداخته میشود. ارائه راهکار برای تقویت نقاط مثبت و رفع موانع موجود و بالا بردن سطح سلامت اجتماعی محلات ازجمله نیازهای زندگی در شهر است.
[۱] World Health Organization (WHO)
[۲] Health
[۳] Goldsmith
تعداد صفحه : ۱۶۳
قیمت : ۱۴۷۰۰تومان
بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد
و در ضمن فایل خریداری شده به ایمیل شما ارسال می شود.
پشتیبانی سایت : * [email protected]
در صورتی که مشکلی با پرداخت آنلاین دارید می توانید مبلغ مورد نظر برای هر فایل را کارت به کارت کرده و فایل درخواستی و اطلاعات واریز را به ایمیل ما ارسال کنید تا فایل را از طریق ایمیل دریافت کنید.
[add_to_cart id=150114]