گرایش انسان شناسی -پایان نامه کارشناسی ارشد رشته علوم اجتماعی درباره تحول گفتمان ادبی

متن کامل پایان نامه با فرمت ورد – دانشگاه تهران

پایان نامه مقطع کارشناسی ارشد رشته علوم اجتماعی گرایش  انسان شناسی

و در صورت نیاز به متن کامل آن می توانید از لینک پرداخت و دانلود آنی برای خرید متن کامل این پایان نامه اقدام نمائید.

دانشگاه تهران

دانشکده علوم اجتماعی

گروه انسان شناسی

پایان نامه کار شناسی ارشد

تحول گفتمان ادبی دو نسل از داستان نویسان معاصر ایران

 با تاکید بر جنسیت نویسندگان

استاد راهنما:دکتر ابراهیم فیاض

استاد مشاور :دکتر یحیی مدرسی

پژوهشگر: 

چکیده :

مساله زبان و جنسیت چندی است که در تحقیقات زبان شناسی و انسان شناسی وارد شده و علایق مطالعاتی را به خود جلب کرده است .در این مباحث جنسیت کاربران زبان در نحوه به کارگیری و تصرف در زبان بررسی می شوند. این رساله  ادبیات را با تمام الزامات ادبی خود به عنوان ،روایتی از زبان در نظر می گیرد و باوارد کردن متغییر جنسیت در دو نسل از نویسندگان  به تحلیل مورد نظر دست می زند.در این رساله با بهره گرفتن از روش تحلیل گفتمان و وارد کردن گویه های ادبیت مکتب فرمالیسم ،۲جفت  متن ادبی در فاصله ۴۰ ساله بررسی شده اند تا ویژگی های جنسیتی و ادبی شان استخراج شود.این رساله به این مساله پرداخته که ویژگی های آثار زنان و مردان در حیطه هایی چون میزان حرکت در معیارهای ادبیت متن،خروج از  واژگان خارج از زبان معیار مانند به کارگیری واژگان قدیمی،واژگان بومی ،خلق واژگان جدید و یا نزدیکی به جریان های مرکزی زبان و فرهنگ مانند استفاده از اصطلاحات و ضرب المثل ها در دو نسل از نویسندگان و با توجه به جنسیت نویسندگان چگونه است .حاصل مطالعات نشان می دهد که در متون مورد بررسی ،مردان بیشتر از زنان به جریان های ادبی سازی متن نزدیک نشده اند ولی این کار را  به شیوه متفاوتی از زنان انجام داده اند؛مردان بیشتر از زنان به دشوار نویسی روی آورده اند ،در حالی که متون زنان در عین حفظ کردن معیارهای ادبیت ،روان تر هستند. این نکته نیز گفتنی است که حرکت  دو نسل از نویسندگان در طول زمان در جهت نزدیکی به یکدیگر بوده است . یعنی نویسنده مرد نسبت به نویسنده هم جنس خود در نسل قبل  از قواعد دشوار نویسی فاصله گرفته و نویسنده زن نیز نسبت به نویسنده هم جنس نسل قبل خود از روان نویسی دور شده است. در حیطه واژگانی در دو نسل ، زنان بیشتر به واژگان زبان منطقه ای و بومی و مردان بیشتر به واژگان زبان معیار وفادار مانده اند. در زمینه خلق واژگان جدید تفاوتی در  دو جنس دیده  نشد.در زمینه  به کارگیری دشواژه ها ، نسل دوم ،کمتر از نسل قبل خود از این واژگان استفاده کرده، گرچه موضوعات این دشواژه ها با یکدیگر متفاوت است .در مجموع می توان چنین نتیجه گرفت که نویسندگان زن و مرد درطول زمان از ویژگی های افراطی تر نسل قبل خود فاصله گرفته و در جهت مشترکی حرکت  می کنند ،هرچند که نقطه شروعشان متفاوت است .

واژگان کلیدی:

زبان ،زبان زنانه ،زبان شناسی اجتماعی،جامعه شناسی زبان،ادبیات ،رمان،جنسیت ،تحلیل گفتمان،تحلیل انتقادی گفتمان

فهرست مطالب

فصل اول کلیات

 ۱-۱مقدمه

 -۱-۲موضوع پژوهش

-۱-۳ اهمیت و ضرورت تحقیق:

-۱-۴-پرسش های پژوهش

 ۱-۵-روش تحقیق

-۱-۶استخراج گویه ها

 ۱-۷-اهداف تحقیق

۱-۸مروری بر تحقیقات پیشین

فصل دوم

۱-۲-تاریخچه مفاهیم

۲-۲-دوره های ادبی

۲-۳-ظهور نویسنده های زن

۲-۴-. گام‌های اولیه

۲-۵-. هموار کردن راه

۲-۶- رهسپار راه‌های تازه

فصل سوم

۱-۳-ادبیات زنانه

۲-۳-زبان زنانه

۳-۳-زبان شناسی اجتماعی

۴-۳-تفاوتهای زبان زنان و مردان

۱-۴-۳رویکرد توصیفی نسبت به زبان زنان

۲-۴-۳رویکرد توصیفی نسبت به زبان زنان

۵-۳-هلن سیکسو(Helen Cixous)

۶-۳-ژولیا کریستوا

۷-۳-تحلیل گفتمان

۱-۷-۳زبان شناسی

۸-۳-خاستگاه های نظری تحلیل گفتمان

۱-۷-۳زبان شناسی

۲-۸-۳-ظهور نظریه توانش زبانی چامسکی

۳-۸-۳- نظریه کنش گفتاری

۴-۸-۳- نظریه استنباطی گرایس

۹-۸-۳ قوم نگاری گفتار

۹-۳نقد ادبی

۱-۹-۳فرمالیسم

۲-۹-۳نشانه شناسی ،ساخت گرایی و ما بعدساخت گرایی

۳-۹-۳-نقد سیاسی

۱۰-۹-۳ هرمنوتیک

-۱۱-۹-۳میشل فوکو

۱۰-۳-تحلیل انتقادی گفتمان چیست ؟

۱۱-۳اهداف تحلیل گفتمان

تحلیل انتقادی گفتمان در علوم اجتماعی

۳-۱۲جنسیت و زبان

فصل چهارم

روش  شناسی

۱-۴انتخاب آثار

۲-۴تکنیک های گرد آوری اطلاعات

۳-۴گویه های مورد  استفاده

۴-۴-پرسشهای پژوهش

فصل پنجم

۵-۱- مقدمه

۵-۲- مشخصات داستانهای موردبررس

۵-۳-خلاصه ای از داستانها

۵-۳-۱شازده احتجاب

۵-۳-۲چراغها را من خاموش می کنم

۵-۳-۳نام ها و سایه ها

۵-۳-۴-رمان  سووشون:

گفتارزنان و مردان در ادبیات داستانی

-۴-۱-دشواژه  یا تابوهای زبانی

داستان شازده احتجاب

۵-۴-۳-سوو شون

-چراغها را من خاموش می کنم

۵-۵-کاربرد ضرب المثل

۵-۵-۱ شازده احتجاب

۵-۵-۲-نام ها و سایه ها

۵-۵-۳سو وشون

۵-۵-۴چراغها را من خاموش می کنم

۵-۶-قاعده کاهی سبکی

-۶-۱شازده احتجاب

شازده احتجاب۱-۹-۵

۲-۹-۵نام ها و سایه ها

سو وشون۳-۹-۵

۱۰-۵قاعده کاهی گویشی

۱-۱۰-۵شازده احتجاب

۲-۱۰-۵نام ها و سایه ها

۳-۱۰-۵سو وشون

۴-۱۰-۵چراغها را من خاموش می کنم

فصل ششم

۱-۶-پاسخ به سوالات پژوهش

۲-۶-نتیجه گیری

منابع اصلی انگلیسی

منابع تکمیلی انگلیسی

منابع اصلی فارسی

منابع تکمیلی فارسی

۱-۱ مقدمه :

با رشد و گسترش شاخه های مختلف رشته زبان شناسی و افزایش شواهد و مدارک زبان شناختی که  انسان شناسان از نقاط مختلف جهان جمع آوری کردند ،  تفاوتهای زنان و مردان در استفاده از زبان کم کم مورد توجه قرار گرفت. این مدارک و شواهد همگی بر این نکته تاکید داشتند که زنان و مردان زبان را به شیوه متفاوتی به کار می گیرند. هر جنسی برای خود اصطلاحات ،واژه ها ،ممنوعیت ها ،تاکیدها و حتی اشکال  نحوی خاصی  را استعمال می کند که جنس مخالف از آن پرهیز می کند، گویی که هر جنسی گونهء زبانی خاص خود را دارد. جامعه شناسی زبان [۱] از رشته هایی است که کاربرد زبان را تحت تاثیر متغیرهای اجتماعی و از جمله جنسیت  بررسی می کند. این  رشته  از جمله رشته های بین رشته ای[۲] است که حدود چهار دهه قدمت دارد و پیدایش آن به زمان تحقیقات لباو(۱۹۷۲)[۳] در آمریکا و ترادگیل[۴] در انگلستان (۱۹۸۰) بر می گردد.زمینه اصلی تحقیقات لباو گوناگونی های زبانی و توجیه آنها بر پایه متغیرهای اجتماعی بود. در کنار این مطالعات به تدریج جنبه های دیگر زبان که در ارتباط با عوامل اجتماعی،فرهنگی،سیاسی وتاریخی بود مورد توجه و بررسی قرارگرفت (مدرسی۱۳۶۸:۱۳).از دیدگاه زبان شناسان اجتماعی[۵] ،زبان یک واحد ثابت و بدون تغییر نیست که تنها با بررسی شکل انتزاعی آن بتوان به  شناخت آن نائل شد (چنانچه در زبان شناسی زایشی چامسکی[۶] این اتفاق  می افتد)  این دسته از محققان بیشتر از آنکه به زبان در شکل انتزاعی و ایده آل آن بپردازند،زبان را درسطح گفتار واقعی آنچه که در جامعه تحت تاثیر متغیر هایی چون جنسیت ،طبقه ،نژاد ،مذهب و.. شکل می گیرد، بررسی می کنند. در نتیجه این تحقیقات مطالعات دیگری نظیر تحلیل گفتمان (و تحلیل انتقادی گفتمان ) [۷] شکل گرفتند.  این مطالعات نیز با پیش فرض بنیادی تاثیر گذاری  عوامل اجتماعی در زبان کار خود را آغاز می کنندولی به واحدهای زبانی فراتر از جمله(متن) می پردازد واین تاثیر را تا آنجا ادامه می دهند که زبان را بازنمای ساختارهای اجتماعی که در آن تولید شده است  می دانند.

اصطلاح تحلیل گفتمان  برای اولین بار  توسط زلیک هریس [۸]( ۱۹۵۳) زبان شناس انگلیسی به کار برده شد  و در دهه نود توسط نورمن فرکلاف[۹](۱۹۹۲) به تحلیل انتقادی گفتمان تبدیل شده و به جایگاه شایسته خود دست یافت. تحلیل  انتقادی گفتمان  یک قطعه زبانی (اعم از گفتاری یا نوشتاری)را چون  یک متن[۱۰] در نظر    می گیرد و برای تحلیل این متن به عوامل درون متن اکتفا نمی کند، بلکه با مطرح کردن تاثیر عوامل خارج از متن [۱۱]به بررسی  تاثیر و بازنمایی ساختار ها ی اجتماعی- ساختارهایی که در بر دارنده سلطه اجتماعی هستند- در متن مورد نظرمی پردازد.  سلطه اجتماعی ،فرایندی نیست که در یک مقطع زمانی خاص اتفاق بیافتد و تمام شود ، بلکه به صورت مدوام در جریان است و به علت همین سلطه آمیز بودن آن هر لحظه باید تکرار و تاکید شود. تنوع روابط  بشری  وقرار  گرفتن  انسانها در موقعیت های گوناگون کمک می کند که  تناقض این نظام سلطه آمیز آشکار شود.  (فر کلاف :۱۳۷۹؛۱۱۲)در مقابل این مقاومتها ؛ ساختار های سلطه آمیز  زبان می کوشند تا در جریان  مشروع سازی  اعمال  و تداوم  سلطه در روابط زبانی واجتماعی را  پنهان کننند، روابطی که در تاثیر متقابل از یکدیگر قرار دارند.

این مشروع سازی تنها از طریق  فرایند طبیعی سازی امور غیر طبیعی وغیر بدیهی انجام می شود.(همان) وکار تحلیل انتقادی  این است که  این تحریف واقعیات را نشان داده و روابط حاکم بر متن را آشکار کند.

این رساله در حوزه زبان شناسی اجتماعی با  استفاده از  روش تحلیل انتقادی گفتمان یا به اختصار (CDA)به بررسی تعامل زبان و جنسیت می پردازد و جنبه های مختلف گفتمانهای زنانه و مردانه را در ادبیات معاصر فارسی بررسی می کند.

-۱-۲موضوع پژوهش:

این پژوهش از بین متغیرهای گوناگونی که بر گفتمان تاثیر می گذارند،خود را به دو  متغیر جنسیت و زمان  محدود  می کند تا از این منظر به بررسی چهار اثر داستانی ،دو اثر در دهه چهل ودو اثر در دهه هشتاد بپردازد و تحول گفتمانهای ادبی را بررسی کند. عنوان پژوهش حاضر « تحول گفتمان ادبی دو نسل از داستان نویسان معاصر ایران با تاکید بر جنسیت نویسندگان است» است .

-۱-۳ اهمیت و ضرورت تحقیق:

در وجه  اهمیت و ضرورت تحقیق  می توان از دو جنبه عام وخاص سخن گفت.  اهمیت عام  وکلی  پرداختن به این مساله ، همان پرداختن به تمام مسائلی است که متغییر جنسیت را به عنوان عاملی موثر در تعاملات اجتماعی  و فرهنگی در نظر می گیرندو براین عقیده هستند که جنسیت عامل نا برابری وعدم توازن در روابط اجتماعی انسانهاست و با تنش زدایی از روابط دو جنس بخش مهمی از روابط بشری را تنش زدایی می کند. گام براشتن به سوی دنیایی  که هر چه کمتر به این نابرابری ها آلوده باشد،توجیه گر ضرورت و اهمیت این تحقیقات است.

و اما اهمیت خاص این تحقیقات (مطالعه بر  روی گفتمان ادبیات مکتوب)از ویژگی های زبان سرچشمه می گیرد.:

۱-زبان به عنوان گسترده ترین عرصه تعاملات بشری،جایی است که بیشترین تماسها ،برخوردها و ارتباطات  درآن رخ می دهدو به خوبی بازنمای قواعد و ساختارهای حاکم بر تعاملات بشری است.

۲-زبان به عنوان یک سیستم نشانه ای  به خوبی تن می دهد تا دال و مدلولهایش کشف و نظام معنایی مستتر در ساختارهایش آشکار شود.نظام معنایی که می کوشد جلوه های سلطه  آمیز خود را  به عنوان امور بدیهی و یا عقل سلیم پنهان کند .

اهمیت و ضرورت خاص  این  تحقیق که آن را در شکل کنونی اش مطرح می سازد، ،مطالعه انتقادی زبان به منظور کشف و آشکار کردن گفتمانهای حاکم بر متون ادبی است. گفتمانهایی که به گفته فرکلاف(۱۳۷۹) توسط ساختار های اجتماعی  تعیین می شود ودر حیات و تدوام این  ساختار ها نقش دارند.

-۱-۴-پرسش های پژوهش :

در این رساله پرسش های زیر مد نظر بوده اند:

• آیا بین نثر داستانی  داستان نویسان زن ومرد ، از نظر به کارگیری دشواژه ها[۱۲] تفاوتی مشاهده       می شود و اگر آری این تفاوت  با توجه به جنسیت نویسندگان چگونه است؟
• آیا بین نثر داستانی داستان نویسان زن ومردا ز نظر خلق و ایجاد واژگان جدید(قاعده کاهی واژگانی) تفاوتی مشاهده می شود و اگر آری این تفاوت با توجه به جنسیت  نویسندگان چگونه است ؟

۳- آیا بین نثر داستانی  ،داستان نویسان زن و مرد  از نظر استفاده از واژگان قدیمی (قاعده کاهی زمانی) تفاوتی مشاهده می شود و اگر آری این تفاوت با توجه به جنسیت  نویسندگان چگونه است ؟

۴-آیا بین نثر داستانی  ،داستان نویسان زن ومرد ا ز نظر نقض قواعد نحوی زبان تفاوتی مشاهده می شود و اگر آری این تفاوت با توجه به جنسیت  نویسندگان چگونه است ؟

۵-آیا بین نثر داستانی  ،داستان نویسان زن ومرد از نظر استفاده از ساخت یا گویشی خارج از زبان معیار (قاعده کاهی گویشی )تفاوتی مشاهده می شود و اگر آری این تفاوت با توجه به جنسیت  نویسندگان چگونه است؟

۱-۵-روش تحقیق:

در دسته بندی عام روش های مطالعه در انسان شناسی به دو دسته روش های میدانی و کتابخانه ای ،  روش تحقیق این مطالعه در دسته  روش های  تحقیق اسنادی یا کتابخانه ای جای می گیرد ولی از این طبقه بندی عام که بگذریم روش تحقیق این رساله  تحلیل انتقادی گفتمان است .این پژوهش با بهره گرفتن از این روش و  در سه مرحله انجام گرفته است :

-۱-۶استخراج گویه ها[۱۳] :

در این مرحله گویه هایی که بتوانند بازنمای تفاوت گفتمانهای زنانه و مردانه در نثر ادبیات داستانی معاصر باشد ،گردآوری و تنظیم شدند.این گویه ها با سویه زبان شناسی اجتماعی و اغلب از گویه هایی که  نزد فرمالیستها به عنوان برجسته سازی(معیار ادبیت یک متن) دانسته می شوند ،برگزیده شدند.

– گرد آوری و تلخیص داده ها :

در این مرحله متون منتخب  برای استخراج گویه های مورد  نظر چند باره خوانی شدند . در این مرحله      داده های مورد نظر در جداولی خلاصه و فهرست شدند.

-تحلیل و نتیجه گیر داده ها :

در این مرحله داده های استخراج شده با توجه به بنیاد های نظری رساله که مفصلا در بخش نظریه ها و  شرح روش تحلیل گفتمان آمده اند، تحلیل شدند .

[۱] Sociology of language

[۲] interdisciplinary

[۳] W.Labov

[۴] P.Trudgill

[۵] Sociolinguistics

[۶] N.Chomsky

[۷] critical discourse analysis

[۸]Zelic Haric

[۹] N.Fairkough

[۱۰] context

[۱۱] context of situation

[۱۲] Taboo

[۱۳] Item

از آنجا که این معادل اغلب در رشته جامعه شناسی به کار گرفته می شود ،می توان با اندکی تسامح از شاخص نیز استفاده کرد،

Indictor  شاخص ابزار بازنمایی یا عینی کردن  یک مفهوم انتزاعی با ذهنی است . (ادامه نمونه متن)

تکه هایی از متن به عنوان نمونه :

ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد

یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل و با فرمت ورد موجود است

متن کامل را می توانید دانلود نمائید

چون فقط تکه هایی از متن پایان نامه در این صفحه درج شده (به طور نمونه)

ولی در فایل دانلودی متن کامل پایان نامه

 با فرمت ورد word که قابل ویرایش و کپی کردن می باشند

موجود است

تعداد صفحه : ۲۱۳

قیمت : ۱۴۷۰۰ تومان

—-

پشتیبانی سایت :        *       [email protected]