پایان نامه ارشد:تاثیر عصاره هیدروالکلی برگ گیاه ترخون بر سطوح پلاسمایی هورمونهای تیروئیدی (T₃,T₄) و TSH و تغییرات بافت تیروئیدی در موش صحرایی نر بالغ
دانشگاه آزاد اسلامی واحد ارسنجان
دانشکده علوم پایه،گروه زیست شناسی
پایان نامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد ( M.Sc )
گرایش: زیست سلولی تکوینی
عنوان
تاثیر عصاره هیدروالکلی برگ گیاه ترخون بر سطوح پلاسمایی هورمونهای تیروئیدی (T₃,T₄) و TSH و تغییرات بافت تیروئیدی در موش صحرایی نر بالغ
استاد راهنما
دکتر علیرضا یوسفی
استاد مشاور
دکتر آمنه خوشوقتی
تابستان ۱۳۹۳
فهرست مطالب
عنوان صفحه
۱-۱- جایگاه سیستماتیکی گیاه ترخون. ۵
۱-۲-۱- موارد مهم در تولید گیاه دارویی ۸
۱-۲-۲- ویژگی های خاص تولید گیاهان دارویی و معطر. ۸
۱-۲-۳- شکل های مصرف گیاهان دارویی ۹
۱-۲-۴- روش تهیه برخی از اشکال مصرفی داروهای گیاهی ۹
۱-۵- ترکیبات موجود در گیاه ترخون. ۱۲
۱-۶- خواص درمانی و کاربردها ۱۳
۱-۶-۱- خواص مفید روغن های فرار ترخون. ۱۵
۱-۶-۱-۳- کمک به بهبود گردش خون. ۱۶
۱-۶-۱-۴- کمک به هضم مواد غذایی ۱۶
۱-۶-۲- نکات مهم در استفاده و نگهداری ترخون. ۱۸
۱-۷- اثرات فارماکولوژیکی ترکیبات گیاه ترخون. ۱۸
۱-۷-۱- خواص کومارین های موجود در ترخون. ۱۸
۱-۷-۲- خواص استرول های گیاهی موجود در ترخون. ۲۰
۱-۷-۳- خواص فلانوئیدهای موجود در ترخون. ۲۲
۱-۸-۱- آناتومی و بافت شناسی غده ۲۴
۱-۸-۳- سنتز و ترشح هورمونهای متابولیک تیروئید. ۲۶
۱-۸-۳-۱- به دام انداختن یدید. ۲۶
۱-۸-۳-۲- تشکیل و ترشح تیروگلبولین ۲۸
۱-۸-۳-۳- هیدرولیز تیروگلبولین ۲۹
۱-۸-۳-۵- یددار شدن تیروزین و تشکیل هورمون تیروئید. ۳۰
۱-۸-۷- اعمال فیزیولوژیک هورمونهای تیروئید. ۳۳
۱-۸-۸- اثرات هورمون تیروئید بر مکانیسم‌های اختصاصی بدن. ۳۳
۱-۸-۸-۱- تحریک متابولیسم کربوهیدرات ۳۳
۱-۸-۸-۲- تحریک متابولیسم چربی ۳۴
۱-۸-۸-۳- تأثیر روی چربی‌های پلاسما و کبد. ۳۴
۱-۸-۸-۴- افزایش نیاز به ویتامین‌ها ۳۴
۱-۸-۸-۵- افزایش متابولیسم پایه. ۳۴
۱-۸-۹- اثر هورمون تیروئید بر دستگاه قلب و عروق. ۳۵
۱-۸-۱۰- افزایش حرکات گوارشی ۳۵
۱-۸-۱۱- اثرات تحریکی بر دستگاه اعصاب مرکزی ۳۵
۱-۸-۱۲- اثر بر عملکرد عضلات ۳۶
۱-۸-۱۵- اثر هورمون تیروئید بر عملکرد جنسی ۳۶
۱-۸-۱۷- بیماری های تیروئید. ۳۷
۱-۸-۱۷-۳- بیماری خود ایمنی تیروئید. ۳۸
۱-۸-۱۷-۴-گواتر و توده های تیروئید. ۳۸
۱-۸-۱۸- تیروئید و تشخیص آن. ۳۹
۲-۱- مواد ،وسایل و دستگاههایی که طی انجام تحقیق مورداستفاده قرار گرفتند. ۴۲
۲-۱-۱- مواد مصرفی و ترکیبات شیمیایی ۴۲
۲-۱-۲- وسایل ،لوازم و دستگاه های غیر مصرفی ۴۲
۲-۲- حیوانات مورد استفاده و نحوه نگهداری آنها ۴۴
۲-۴- روش تهیه و تجویز عصاره ۴۷
۲-۴-۱- روش تهیه عصاره برگ گیاه ترخون. ۴۷
۲-۵- روش بیهوش کردن حیوانات وخون گیری ۴۹
۲-۶- روش تهیه سرم و نگهداری آن. ۵۱
۲-۷- روش خارج کردن تیروئید و تهیه و آماده سازی مقاطع بافتی ۵۱
۲-۸- آماده سازی نمونه های بافتی تیروئید جهت مطالعات میکروسکوپی ۵۱
۲-۸-۷- چسبانیدن برش ها بر روی لام. ۵۳
۲-۸-۸- استقرار برش ها بر روی لام. ۵۳
۲-۸-۹- خشک کردن و نگهداری لام ها ۵۳
۲-۸-۱۰- روش رنگ آمیزی هماتوکسیلین و ائوزین ۵۴
۲-۸-۱۰-۱- آماده کردن رنگ آمیزی برش ها ۵۵
۲-۸-۱۰-۲- زدودن مواد مختلف در برش ها ۵۵
۲-۹- بررسی ها و روش های تجزیه وتحلیل آماری ۵۶
۳-۱- تاثیر عصاره برگ گیاه ترخون بر وزن بدن. ۵۹
۳-۲- تاثیرعصاره برگ گیاه ترخون بر غلظت پلاسمایی هورمون TSH 62
۳-۳- تاثیر عصاره برگ گیاه ترخون بر غلظت پلاسمایی هورمون T₄. ۶۵
۳-۴- تاثیر عصاره برگ گیاه ترخون بر غلطت پلاسمایی هورمون T₃. ۶۸
۳-۵- نتایج مربوط به میانگین ضخامت دیواره فولیکول ها ۷۱
۳-۶- نتایج مربوط به میانگین تعداد فولیکول های فعال بافت تیروئید. ۷۴
۳-۷- نتایج مربوط به میانگین تعداد فولیکول های غیر فعال بافت تیروئید. ۸۰
۴-۱- تاثیر عصاره هیدروالکلی برگ گیاه ترخون بر وزن بدن. ۸۵
۴-۲- تاثیر عصاره هیدروالکلی برگ گیاه ترخون بر غلظت پلاسمایی هورمونTSH 88
۴-۳- تاثیر عصاره هیدروالکلی برگ گیاه ترخون بر غلظت پلاسمایی هورمون T₄. ۹۰
۴-۴- تاثیر عصاره هیدروالکلی برگ گیاه ترخون بر غلظت پلاسمایی هورمون T₃. ۹۱
۴-۵- تاثیر عصاره هیدروالکلی برگ گیاه ترخون بر ضخامت دیواره فولیکول ها ۹۳
۵-۶- تاثیر عصاره هیدروالکلی برگ گیاه ترخون بر تعداد فولیکول های فعال بافت تیروئید. ۹۴
۴-۷- تاثیر عصاره هیدروالکلی برگ گیاه ترخون بر تعداد فولیکول های غیر فعال بافت تیروئید. ۹۵
پیشنهادات به عنوان دورنمای تحقیقات آینده ۹۶
منابع. ۹۸
فهرست جداول
جدول ۳-۱- مقایسه میانگین وزن بدن در گروه های کنترل و شاهد. ۵۹
جدول ۳-۲- مقایسه میانگین وزن بدن در گروه های تجربی ۶۰
جدول ۳-۳- مقایسه میانگین غلظت سرمی هورمون TSHدر گروه های کنترل و شاهد. ۶۲
جدول ۳-۴- مقایسه میانگین غلظت سرمی هورمون TSHدر گروه های تجربی ۶۳
جدول ۳-۵- مقایسه میانگین غلظت سرمی هورمون T₄در گروه های کنترل و شاهد. ۶۵
جدول ۳-۶- مقایسه میانگین غلظت سرمی هورمون T₄در گروه های تجربی ۶۶
جدول ۳-۷- مقایسه میانگین غلظت سرمی هورمون T₃در گروه های کنترل و شاهد. ۶۸
جدول ۳ -۸- مقایسه میانگین غلظت سرمی هورمون T₃در گروه های تجربی ۶۹
جدول ۳-۹- مقایسه میانگین ضخامت دیواره فولیکول ها در گروه های کنترل و شاهد. ۷۱
جدول ۳-۱۰- مقایسه میانگین ضخامت دیواره فولیکول ها در گروه های تجربی ۷۲
جدول ۳-۱۱- مقایسه میانگین تعداد فولیکول های فعال بافت تیروئید در گروه های کنترل و شاهد۷۴
جدول ۳-۱۲- مقایسه میانگین تعداد فولیکول های فعال بافت تیروئید در گروه های تجربی ۷۷
جدول ۳-۱۳- مقایسه میانگین تعداد فولیکول های غیر فعال بافت تیروئید در گروه های کنترل و شاهد ۸۰
فهرست نمودارها
نمودار ۳-۱- نتایج مربوط به میانگین وزن بدن در گروه کنترل و شاهد ۶۰
نمودار ۳-۲- نتایج مربوط به میانگین وزن بدن در گروه‌های تجربی. ۶۱
نمودار ۳-۳- نتایج مربوط به میانگین غلظت هورمون TSHدر گروه کنترل و شاهد. ۶۳
نمودار ۳-۴- نتایج مربوط به میانگین غلظت هورمون TSHدر گروه های تجربی ۶۴
نمودار ۳-۵- نتایج مربوط به میانگین غلظت هورمون T₄در گروه کنترل و شاهد. ۶۶
نمودار ۳-۶- نتایج مربوط به میانگین غلظت هورمون T₄در گروه های تجربی. ۶۷
نمودار ۳-۷- نتایج مربوط به میانگین غلظت هورمون T₃در گروه کنترل و شاهد. ۶۹
نمودار ۳-۸- نتایج مربوط به میانگین غلظت هورمون T₃در گروه های تجربی. ۷۰
نمودار ۳-۹- نتایج مربوط به میانگین ضخامت دیواره فولیکول ها در گروه کنترل و شاهد. ۷۲
نمودار ۳-۱۰- نتایج مربوط به میانگین ضخامت دیواره فولیکول در گروه های تجربی. ۷۳
نمودار ۳-۱۱- نتایج مربوط به میانگین تعداد فولیکول های فعال بافت تیروئید در گروه کنترل و شاهد ۷۵
نمودار ۳-۱۲- نتایج مربوط به میانگین تعداد فولیکول های فعال بافت تیروئید در گروه های تجربی ۷۷
نمودار ۳-۱۳- نتایج مربوط به میانگین تعداد فولیکول های غیر فعال بافت تیروئید در گروه کنترل و شاهد ۸۱
نمودار ۳-۱۴- نتایج مربوط به میانگین تعداد فولیکول های غیر فعال بافت تیروئید در گروه های تجربی ۸۲
فهرست اشکال
شکل۱-۴- ساختار شیمیایی کومارین ۱۹
شکل۱-۵- نمونه ای از فیتواسترول. ۲۱
شکل۱-۶- ساختار شیمیایی فلاونوئید. ۲۳
شکل۱-۸- ظاهر میکروسکوپی غده تیروئید. ۲۵
شکل۲-۱- جایگاه نگهداری حیوانات ۴۵
شکل۲-۲- روش وزن کشی حیوانات مورد آزمایش. ۴۵
شکل۲-۴- روش خونگیری از موش. ۵۰
شکل۳-۱- میکروگراف فولیکول های فعال بافت تیروئید گروه کنترل، بزرگنمایی ×۱۰. ۷۶
شکل۳-۲- میکروگراف فولیکول های فعال بافت تیروئید گروه شاهد، بزرگنمایی ×۱۰. ۷۶
شکل۳-۳- فتو میکروگراف فولیکول های فعال بافت تیروئید در گروه تجربی۱، بزرگنمایی ×۱۰. ۷۸
شکل۳-۴- فتومیکروگراف فولیکول های فعال بافت تیروئید در گروه تجربی۲، بزرگنمایی ×۱۰. ۷۹
شکل۳-۵- فتو میکروگراف فولیکول های فعال بافت تیروئید در گروه تجربی۳، بزرگنمایی ×۱۰. ۷۹
چکیده
گیاه ترخون از تیره گل آفتابگردان و دارای ترکیبات بیشمار و تاثیر گذار از جمله فلانوئیدها، کومارین ها، روتین و فیتواسترول ها می باشد. فلانوئیدها دارای خواص ضد سرطانی، ضد توموری و استروژنی هستند. کومارین ها نیز دارای خاصیت آنتی آندروژن هستند. در این مطالعه اثرات گیاه ترخون بر روی هورمون های تیروئیدی( T₃، T₄) و TSH در موش صحرایی نر بالغ بررسی شده است. برای این منظور تعداد ۴۰ سر موش صحرایی نر بالغ از نژاد ویستار با وزن تقریبی ۲۳۰-۲۰۰ گرم به صورت زیر تقسیم شدند:
گروه کنترل: هیچ دارویی دریافت نکردند.
گروه شاهد: روزانه ۲/۰ میلی لیتر آب مقطر به عنوان حلال به صورت خوراکی دریافت کردند.
گروه های تجربی که مقدار ۵۰، ۱۰۰، ۲۰۰ میلی گرم در هر کیلوگرم وزن بدن از عصاره ترخون به مدت ۳۰ روز به صورت خوراکی دریافت کردند.
پس از آخرین تجویز از قلب حیوانات خون گیری به عمل آمد و در نمونه های خونی مقدار غلظت سرمی T₃، T₄، TSHبه روش رادیوایمونواسی اندازه گیری شد.(روش سنجش ایمونولوژی رادیواکتیو(RIA) امکان اندازه گیری غلظت بسیار کم هورمون تیروئیدی تری یدو تیرونین (T₄) در حجم کمی از سرم برآورده می سازد سپس از تیروئید مقاطع بافتی تهیه و مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج با بهره گرفتن از تست آماری ANOVA در سیستم SPSS بررسی گردید.
نتایج حاصل از این آزمایش نشان داد که وزن بدن در گروه های تجربی نسبت به گروه کنترل و شاهد در پایان آزمایش کاهش داشته اما این کاهش معنادار نبوده است. نتایج نشان داد که عصاره گیاه ترخون می تواند محرک غده تیروئید باشد و میزان سطح سرمی هورمون تیروئیدی T₄ را افزایش دهد.
مقدمه
همزمان با گسترش استفاده از داروهای ساختگی (سنتتیک) در سالهای گذشته استفاده از گیاهان دارویی تا اندازه زیادی منسوخ شد. ولی به علت ظاهر شدن عوارض نامطلوب جانبی ترکیبات سنتتیک و عدم سازگاری آنها با انسان بار دیگر توجه دانشمندان و محققین به گیاه درمانی و ترکیبات اثر بخش موجود در گیاهان دارویی معطوف گردیده است.
ترخون (Artemisia dracunculus)، گیاه چند سالهای از خانواده Asteraceae است که به دلیل بوی خوش برگهایش به‌عنوان چاشنی غذا استفاده میشود. در طب ایران باستان، بخشهای هوایی خشک شده این گیاه به‌صورت خوراکی برای درمان صرع بکار می‌رفته است. قسمت مورد استفاده گیاه، برگ و شاخه های جوان و نرم است که هنوز چوبی نشده اند. مزه گیاه تازه کمی تند و سوزاننده می باشد.(۱۶)
هر ۱۰۰ گرم ترخون خشک حاوی ۲۹۵ کالری، ۸ گرم رطوبت، ۲۳ گرم پروتئین، ۷ گرم چربی، ۵۰ گرم مجموع کربوهیدرات ها، ۷/۵ گرم فیبر، ۱۲ گرم خاکستر، ۱/۱۳۹گرم کلسیم، ۳۱۳ میلی گرم فسفر، ۳۲ میلی گرم آهن، ۳۴۷ میلی گرم منیزیم، ۶۲ میلی گرم سدیم، ۳ میلی گرم پتاسیم، ۱/۵ میلی گرم ریبوفلاوین، ۹ میلی گرم نیاسین، ۸۱ میلی گرم فیتوسترول و بدون کلسترول می باشد.(۸۱)
گیاه ترخون از زمان های گذشته مورد استفاده دارویی قرار گرفته است. سالهای زیادی است که از این گیاه به عنوان مسکن، کمک به هضم بهتر غذا، کمک به جلوگیری از بیماری های قلبی- عروقی و چاقی، درمان دردهای شکمی و افزایش اشتها، تنظیم کننده ی قاعدگی در زنان و غیره استفاده می شود.(۱۹)
در سالهای اخیر نیز به عنوان یک ماده ضد سرطان مورد مطالعه و پژوهش قرار گرفته است و همچنین اثر حفاظتی عصاره این گیاه بر غلظت گلوکز خون و سلولهای بتا مورد تایید قرار گرفته است.(۸۳)
غده تیروئید پروانه ای شکل بوده و درقسمت عرضی حنجره در جلو گلو قراردارد. این غده جزء بزرگترین غدد اندوکرین بوده که خود از دولوب تشکیل شده است البته درقسمت مرکزی دارای بخشی به نام لوب هرمی بوده که سبب اتصال دولوب تیروئیدی به یکدیگر میگردد. واحدهای تشکیل دهنده غده تیروئید آسینوس یا فولیکول بوده که در قسمت مرکزی آن ما پروتئین های کلوئیدی راداریم که خود به عنوان انباری به منظور ذخیره هورمون تیروئید میباشد و دارای چهارعملکرد اصلی میباشد: جذب و انتقال ید، ساخت و ترشح تیروگلوبین، اتصال ید به تیروگلوبین به منظور ساخت هورمون های تیروئیدی و ترشح هورمون تیروئید به دستگاه گردش خون این غده هم در متابولیسم بافت ها نقش دارد.(۷)
هورمون های تیروئیدی شامل تترایدوتیرونین یا T₄، تری یدوتیرونین یا T₃و RT₃تری یدوتیرونین معکوس میباشد لازم به ذکراست که هورمون کلسی تونین نیز توسط غده تیروئید سنتز میشود. هورمون TSH که به وسیله سلولهای غده هیپوفیز قدامی ترشح میشود در کنترل عملکرد تیروئید نقش محوری داشته و مفیدترین نشانگر فیزیولوژیک فعالیت هورمون تیروئید است. عامل اصلی تعیین نقطه تنظیم در محور تیروئید هورمون TSH است. ترشح این هورمون به وسیله هورمون هیپوتالاموسی TRH تنظیم میشود.(۷)
با توجه به این که عصاره ترخون دارای ترکیبات مختلف می باشد احتمال دارد که بر روی هورمون های تیروئید موثر باشد.
هدف از این پژوهش مشخص کردن اثرات احتمالی عصاره هیدروالکلی گیاه ترخون بر سطوح پلاسمایی هورمون های تیروئید (T₃، T₄) و TSH و تغییرات بافت تیروئید در موش صحرایی نر بالغ می باشد.
تعداد صفحه : ۱۲۹
قیمت : ۱۴۷۰۰ تومان
